Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny i św. Antoniego z Padwy w Dąbrowie Górniczej
A/263/09 z 23.02.1960
Kościół wybudowany jest na najwyższym wzniesieniu w mieście – Górze Gołonoskiej. Jednonawowa świątynia z prezbiterium i drewnianą wieżą u czoła została wzniesiona z kamienia wapiennego i następnie rozbudowywana w XVIII i XIX w. Od 1997 r. jest sanktuarium.
Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pw. św. Antoniego Padewskiego, która położona jest w dekanacie dąbrowskim – św. Antoniego należącym do diecezji sosnowieckiej, administrowanej od 1951 r. przez franciszkanów konwentualnych.
Kościół został ufundowany w 1675 r. przez biskupa krakowskiego ks. Andrzeja Trzebickiego i konsekrowany przez niego w 1678 r. Początkowo była to budowla jednonawowa z drewnianą wieżą, pełniąca od początku swojego istnienia rolę kościoła farnego, przy czym jej wezwanie brzmiało: Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja Apostoła.
W 1753 r. biskup krakowski Andrzej Załuski ufundował dobudowę murowanej wieży, założonej na planie kwadratu, przechodzącego w górze w ośmiobok, zwieńczonej baniastym barokowym hełmem z latarnią, pokrytym obecnie miedzianą blachą.
Sto lat później, w 1850 r. rozbudowano prezbiterium, a w latach 1889–1892 dobudowano nawy boczne z kaplicami św. Antoniego od strony północnej i św. Barbary od strony południowej oraz skarbiec i zakrystię z obejściem.
Od tej pory układ architektoniczny świątyni jest bazylikowy, a sama budowla reprezentuje styl gotycki.
Ściany zewnętrzne kościoła posiadają toskańskie pilastry. Nawy boczne posiadają sklepienia krzyżowe, natomiast prezbiterium przykryte jest kolebą z dwiema lunetami po obu stronach. Więźba dachowa i strop nawy głównej są drewniane. Dach kościoła, pokryty blachą miedzianą, wieńczy barokowa sygnaturka.
Wnętrze kościoła wyposażone jest w ołtarze (w tym zabytkowy ołtarz św. Antoniego Padewskiego), ławki i ambonę pochodzące z końca XIX w. Piękna polichromia została wykonana przez krakowskiego malarza Piotra Nizińskiego w 1896 r. z okazji powtórnej konsekracji świątyni. Aktu tego dokonał biskup kielecki ks. Tomasz Kuliński 26 maja 1892 r. Kościół pozostał pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Antoniego Padewskiego, w miejsce tytułu św. Andrzeja Apostoła.
Plac przykościelny otoczony jest murem obronnym z kamienia wapiennego. Na szczyt prowadzą m.in. kryte schody o prawie stu stopniach. Przy wyjściu z krytych schodów wznosi się stara plebania pochodząca z XIX w. z dobudowanym w latach 1922–1929 od strony zachodniej skrzydłem.
13 czerwca 2006 r., po zakończeniu gruntownego remontu, kościół został rekonsekrowany przez ks. biskupa Adama Śmigielskiego, ordynariusza sosnowieckiego.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia sanktuarium św. Antoniego Padewskiego rozpoczęła się 13 czerwca 1997 r., kiedy to decyzją biskupa ordynariusza diecezji sosnowieckiej ks. Adama Śmigielskiego kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Antoniego został podniesiony do rangi sanktuarium. Parafia oddana w opiekę św. Antoniego jest widocznym znakiem łaski dla wszystkich tych, którzy proszą Boga przez Pośrednika z Padwy. Przykładem tego są wtorkowe modlitwy i coroczny odpust antoniański (13 czerwca), gromadzący wiernych nie tylko z parafii, ale także z odległych okolic Zagłębia.
Historia franciszkanów w Gołonogu rozpoczyna się 15 sierpnia 1951 r., kiedy to decyzją ówczesnego biskupa częstochowskiego bracia Prowincji Zakonnej św. Antoniego z Padwy i bł. Jakuba Strzemię z Krakowa zostali zaproszeni do objęcia placówki duszpasterskiej w Gołonogu. Wspólnota objęła opieką jedyną parafię w Gołonogu. Jej pierwszym przełożonym i jednocześnie administratorem został o. Apolinary Uchman. Od 1981 r. bracia mieszkają w nowo wybudowanym klasztorze. Posługa franciszkańska pełniona zaledwie pół wieku, wpisała się na stałe w historię gołonoskiej parafii.
Źródło: peuk.fiiz.pl
