Drewniany kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Dobrej
A-195 z dnia 27.03.1990
- Cerkiew pw. św. Mikołaja (później Podwyższenia Krzyża Świętego) drewniana, trójdzielna, z sanktuarium zamkniętym trójbocznie, konstrukcji zrębowej, na kamiennym podmurowaniu. Nawa i babiniec na planie zbliżonym do kwadratu. Nawa obszerniejsza od przylegających do niej pomieszczeń sanktuarium i babińca. Zrąb ścian sanktuarium, nawy i babińca równej wysokości. Dachy kalenicowe: nad sanktuarium pięciopołaciowy, nad nawą czteropołaciowy, nad babińcem dwuspadowy. Na kalenicy każdej częsci duże baniaste kopuły na ośmiobocznych tamburach. Podobna, ale mniejsza w szczycie dachu sanktuarium. Wszystkie zewnętrzne powierzchnie ścian odeskowane pionowo, dachy kryte blachą. Wewnątrz stropy płaskie. Polichromia ścienna z XIX/XX w. Z tego okresu pochodzi też m.in. wielostrefowy ikonostas.
- Cerkiew bramna drewniana, konstrukcji mieszanej. Zasadniczą nośną częścią budynku jest trzykondygnacyjna wieża słupowo-ramowa. Cokół z „dzikiego”” kamienia. Pomiędzy słupy nośne w pierwszej kondygnacji wbudowana kamienna brama. W drugiej kondygnacji oparta na ramie cerkiew dwudzielna, zrębowa. Nawa na planie zbliżonym do kwadratu, sklepiona zrębową kopułą czteropolową, z załomem i stężeniem krzyżowym, ponad którym deskowy strop. Sanktuarium prostokątne, węższe i niższe od nawy, sklepione kolebkowo. Ściana ikonostasowa pełna, pierwotnie z dwoma przejściami, wtórnie przecięta. Wokół cerkwi obejście. W najwyższej kondygnacji wieży izbica. Dach namiotowy. Środkowa kondygnacja najobszerniejsza, obejście cerkwi pod opasaniem. Ściany odeskowane pionowo. Połacie dachowe pobite gontem.Cerkiew bramna w Dobrej (błędnie określana w przedmiotowej literaturze dzwonnicą bądź dzwonnicą bramną) jest jedynym tego typu zabytkiem w Polsce, reliktem średniowiecznej tradycji budowlanej sytuującej świątynię ponad bramą w fortyfikacji.
Źródło: sad.podkarpackie.travel
W Dobrej zachował się zespół złożony z dwóch cerkwi (jedna bramna z dzwonnicą). Data powstania obu budowli nie została dotąd precyzyjnie ustalona. Cerkiew bramna pochodzi prawdopodobnie z XVII stulecia. W XIX w. usunięto podwaliny słupowo-ramowej wieży, opierając jej konstrukcję nośną bezpośrednio na cokole z „dzikiego” kamienia i wznosząc w dolnej kondygnacji kamienną bramę. Świątynia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego datowana jest na 1879 r., istnieją jednak przesłanki, by przypuszczać, że jest to obiekt znacznie starszy, jedynie przebudowany w owym roku. W cerkwi bramnej tuż przed II wojną składowany był XVII-wieczny ikonostas. Nie wiadomo, czy stanowił on jej wyposażenie, czy też został przeniesiony z drugiej cerkwi po ufundowaniu do niej nowego wyposażenia, które w latach 1899–1904 wykonali bracia Antoni i Mikołaj Bogdańscy oraz Mikołaj Demkowycz. W tym samym czasie twórcy ci wykonali dekorację malarską stropu i ścian cerkwi. W izbicy, ponad cerkwią bramną, dwa dzwony (jeden z nich z datą 1625 i herbem Sas). W 1944 r. w wyniku działań wojennych uszkodzeniu uległo sklepienie nawy cerkwi trójdzielnej. Po wysiedleniu ludności ukraińskiej cerkiew przejął Kościół rzymskokatolicki.
Otoczony starodrzewem zespół cerkiewny usytuowany jest na wzniesieniu w centrum wsi, po południowej stronie drogi lokalnej odchodzącej w kierunku wschodnim od szosy Hłomcza – Ulucz. Teren cerkiewny ogrodzony murem z „dzikiego” kamienia. Cerkiew bramna w ogrodzeniu od strony wschodniej, na osi cerkwi usytuowanej w centrum zespołu. Od południa nieopodal zespołu cerkiewnego XIX-wieczna plebania.
Źródło: sad.podkarpackie.travel
Zespół cerkiewny:
- cerkiew greckokatolicka pw. Podwyższenia Krzyża Świętego (wcześniej św. Mikołaja),
obecnie rzymskokatolicki kościół filialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego; - cerkiew bramna pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, z dzwonnicą w izbicy,
obecnie dzwonnica kościoła rzymskokatolickiego - w pobliżu znajduje się opuszczony budynek starej plebanii.
- Wskazówki dojazdu:
Jadąc od strony Mrzygłodu, w Hłomczy mijamy skrzyżowanie z drogą lokalną do Łodziny i jedziemy prosto w kierunku Dobrej. Po przejechaniu przez most na Sanie skręcamy w prawo. Po 200 m dojeżdżamy do celu. Cerkiew stoi po prawej stronie drogi. Klucze w sklepie po drugiej stronie drogi. - Msze św.: w niedziele i święta o 9.45.