Drewniany kościół pw. św. Wojciecha w Gawłuszowicach

Kościół św. Wojciecha w Gawłuszowicach – zabytkowy, drewniany kościół w Gawłuszowicach, w województwie podkarpackim, w powiecie mieleckim, w gminie Gawłuszowice. Do rejestru zabytków został wpisany 06.04.1934 r. pod numerem A-536. Był uznawany za zabytek klasy 0. Należy on także do budynków Szlaku Architektury Drewnianej (trasa IX). Kościół jest jednonawowy, konstrukcji zrębowej. Zbudowany jest z drzewa modrzewiowego i kryty gontem.

Położenie:
Kościół znajduje się centrum wsi, w pobliżu skrzyżowania drogi wojewódzkiej nr 982 z drogą z Gawłuszowic do Mielca. Przed kościołem znajduje się duży parking, przy nim pomnik św. Wojciecha. W pobliżu znajduje się także plebania z 1863, wpisana do rejestru zabytków województwa podkarpackiego 2.09.2009 pod numerem A-340. Podczas powstania styczniowego była ona punktem zbornym, z którego major Edward Dunajewski wyruszył na pomoc powstańcom.

Architektura:
Bryła budynku
Jednonawowy kościół o konstrukcji zrębowej, kryty gontem zbudowany jest z drzewa modrzewiowego.

Wystrój wnętrza:

• Polichromia
  Pokrywająca cały strop oraz ściany świątyni polichromia ornamentalna została wykonana w 1924 roku przez Vlastimila Hofmana, odnowiona zaś w latach 1975–1976 przez Marię Cichorzewską-Drabik, Kompozycja polichromii jest ciągła, bez podziału na część ołtarzową i nawową. Dominujące kolory: brązy, ugry, zieleń chromowa oraz spłowiałe błękity tworzą zgaszoną kolorystykę harmonizującą z zabytkowym wnętrzem świątyni. Większość namalowanych ornamentów i symboli jest mocno uproszczona, schematyczna, malowana jakby z użyciem szablonów. Wyjątek stanowi umieszczony na północnej ścianie prezbiterium wizerunek Chrystusa stojącego w wypełnionej krwią kamiennej, czworobocznej studni, z której trzema kanalikami wypływa woda. Chrystus przedstawiony jest z rozłożonymi ramionami, na głowie ma koronę cierniową oraz perizonium na biodrach. Otoczony jest pnączami winnego grona, nad znajduje się napis: „Dla ciebie człowiecze dał Bóg przekłuć sobie ręce, nodze obie krew święta szła z Boga na zbawienie Tobie”. Wizerunek ten nawiązuje do uważanych za starotestamentową zapowiedź eucharystii wersetów z Księgi Izajasza (Iz, 63, 2) oraz Księgi Rodzaju (Ks. Rodz., 49, 11). Na ścianach prezbiterium znajdują się także medaliony z symbolami ewangelistów. Po stronie północnej są to anioł i byk, a po stronie południowej: lew i orzeł. Tematykę polichromii pokrywającej strop kościoła stanowią symbole związane z prawdami wiary. Od ołtarza głównego w kierunku chóru, po stronie północnej są to: grecka litera alfa, monogram AMR (Ave Maria Regina), gołębica (symbol Ducha Świętego), korona (symbol Marii jako królowej), trzy kłosy zboża (symbolizują one przemianę ciała w chleb oraz zmartwychwstanie), kotwica (nawiązuje do Navis Ecclesiae, statku symbolizującego Kościół), a po stronie południowej: grecka litera omega, monogram IHS, kielich pomiędzy słońcem i księżycem (symbol Ostatniej Wieczerzy, a także jako kielich cierpienia modlitwy Chrystusa w Ogrójcu), skrzyżowane klucze (symbol pełnomocnictwa, jakiego udzielił św. Piotrowi Jezus Chrystus), dłoń w geście błogosławieństwa, róża z napisem CARITAS (symbolizują cierpienie i miłosierdzie Matki Bożej). Symbole te umieszczone są w ciemnych, zaokrąglonych na bokach medalionach, obwiedzione są dookoła koronkowymi obłokami oraz wychodzącymi z nich promieniami. Medaliony znajdują się w 12 prostokątnych polach obwiedzionych bordiurami z przekształconego ornamentu astragalowego. W narożnikach pól znajdują się stylizowane kwiaty oraz liście akantu. Zarówno w nawie, jak i w prezbiterium ściany między pilastrami ozdobione są stanowiąca obramowanie dla okien ostrołukową arkadę, ściętą na szczycie, w górnej części ozdobionej gwiazdą, po bokach zaś bluszczopodobną wicią roślinną.

• Ołtarze
  W kościele znajdują się trzy rokokowe ołtarze z drugiej połowy XVIII wieku oraz obraz Chrystusa na krzyżu z XVIII wieku.

- Ołtarz główny z obrazem przedstawiającym św. Wojciecha w części centralnej
- Ołtarz z obrazem św. Rozalii
- Ołtarz z obrazem św. Wincentego z Ferrary.

• Ambona
  Podwieszana ambona, której korpus w kształcie dzwonu podzielony jest lizenami pochodzi z II połowy XVIII wieku. Przykryta jest baldachimem z lambrekinami. Krzyż, znajdujący się na ambonie został dodany w XIX wieku.

• Chrzcielnica
  Drewniana chrzcielnica została wykonana w II połowie XVII wieku. Ma kształt kielicha z puklowaną czarą. Na pokrywie chrzcielnicy znajduje się rzeźbą przedstawiająca chrzest Chrystusa w Jordanie.

• Chór
  Chór muzyczny pochodzi z XVIII wieku. Wsparty jest na sześciu słupach, dwa z nich posiadają rzeźbione kapitele. Parapet chóru z płycinami, w części centralnej jest półkoliście wygięty.

• Organy
  Prospekt organowy pochodzi z XIX wieku. Organy były gruntownie remontowane w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. Ostatni remont organy przeszły w 2019 roku.

Źródło: wikipedia.pl