Radiostacja Gliwice
694/64 z 7.02.1964
Radiostacja gliwicka – zespół radiostacji, na który składają się trzy budynki oraz drewniany maszt nadawczy, wzniesione w latach 1934–1936 w Gliwicach, wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego oraz na listę pomników historii.
Maszt, budowany od 20 maja do 9 października 1935 roku przez firmę Lorenz AG z Berlina, o wysokości 111 m daje mu status najwyższej istniejącej, zbudowanej w całości z drewna konstrukcji w Europie oraz najwyższej drewnianej wieży nadawczej na świecie.
Obecnie kompleks wieży i otaczających budynków tworzy oddział Muzeum w Gliwicach.
Wieża ma wysokość 111,1 m, ma cztery podesty usytuowane na wysokościach: 40,4, 55,3, 80,0 i 109,7 m, paraboloidalny kształt, rozmiar u podstawy 20 × 20 m i górnej platformy 213 × 213 cm, drabina wiodąca na szczyt ma 365 szczebli. Obiekt wybudowany jest z bali z nieimpregnowanego drewna modrzewiowego, łączonego przy pomocy 16 100 mosiężnych śrub. W konstrukcji nie ma ani jednego stalowego gwoździa. Według aktualnego stanu wiedzy na temat metod konserwacji drewna, żywotność wieży ocenia się jeszcze na około 15–20 lat.
Obecnie powierzchnia pod wieżą została wyrównana, więc dopiero nowe pomiary pozwolą dokładnie określić wysokość konstrukcji. Najwyższy podest jest położony na wysokości około 109,5 m, na nim stoi stół drewniany o wysokości 1,58 m, a wyżej jest jeszcze półmetrowy porcelanowy izolator i grzybek piorunochronu oraz pięciometrowy maszt stalowy, którego jednak nie zalicza się do wysokości całkowitej wieży.
Radiostacja jest wpisana do rejestru zabytków pod numerem 694/64.
Z wieży przy dobrej widoczności można dostrzec kominy Elektrowni w Dziećmorowicach, Górę Świętej Anny, zachodnie pasma Beskidów, leżące w Sudetach pasmo Jesioniki oraz Tatry.
Źródło: wikipedia.pl
Nowa stacja nadawcza, znana dzisiaj jako Radiostacja Gliwicka, została zbudowana w latach 1934–1935 przez berlińską firmę Lorenz przy ulicy Tarnogórskiej. Zainstalowano w niej nadajnik o mocy 8 kW, pracujący na fali średniej 243,7 m (1.231 kHz). We wnętrzu drewnianej wieży umieszczona została antena pionowa. Na jej szczycie zainstalowano sztuczne przedłużenie anteny, aby osiągnąć długość połowy fali, co zapewniało najkorzystniejsze warunki emisji. Dobry odbiór w ciągu dnia możliwy był w promieniu kilkudziesięciu kilometrów. Nocą, dzięki odbiciu od jonosfery, fale radiowe z Gliwic docierały do całej Europy, a nawet Ameryki Północnej. Gliwicka Radiostacja retransmitowała audycje rozgłośni wrocławskiej oraz programy lokalne. W historycznej radiostacji zachowało się sporo oryginalnej przedwojennej aparatury, m.in. kompletny system chłodzenia lamp nadawczych wodą destylowaną.
Bezpośrednio po zakończeniu wojny Radiostacja nadawała programy Radia Katowice, a w latach 1950–1956 zagłuszała radio „Wolna Europa” i inne rozgłośnie zachodnie. W latach 1957–2002 w budynku głównym produkowano nadajniki radiowe i osprzęt elektroniczny dla Telekomunikacji Polskiej. W 2002 r. samorząd Miasta Gliwice wykupił całą 3-hektarową posesję z zabudowaniami.
Najbardziej znanym wydarzeniem związanym z Radiostacją Gliwicką jest tzw. prowokacja gliwicka, która miała miejsce 31 sierpnia 1939 r. o godz. 20:00, kiedy to – udając śląskich powstańców – do radiostacji wtargnęło kilku uzbrojonych esesmanów w cywilnym przebraniu. Dowodził nimi Alfred Naujocks. Napastnicy sterroryzowali załogę stacji radiowej i nadali po polsku komunikat: „Uwaga! Tu Gliwice. Rozgłośnia znajduje się w rękach polskich…”. Dalsza część odczytanej wtedy odezwy nie została wyemitowana wskutek błędów technicznych. W radiostacji zamordowano Franciszka Honioka, polskiego Ślązaka, uważanego obecnie za pierwszą ofiarę II wojny światowej. Następnego dnia Hitler wygłosił przemówienie, w którym rozpoczęcie wojny uzasadnił prowokacjami granicznymi, dokonanymi rzekomo przez stronę polską. Prawda o prowokacji gliwickiej wyszła na jaw dopiero podczas procesu w Norymberdze.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Najwyższa budowla na świecie zbudowana z drewna to Radiostacja Gliwicka mająca 111 m wysokości i nadal funkcjonuje.
Radiostacja w filmie:
- Der Fall Gleiwitz, reż. Gerhard Klein, DEFA Berlin 1961. Czarno-biały film NRD-owski, wyświetlany w Polsce pod tytułem Tu radio Gliwice. W wersji niemieckiej i angielskiej (Gleiwitz Case) film dostępny na płycie DVD.
- Operacja Himmler, reż. Zbigniew Chmielewski, 1979. Polski telewizyjny dokument fabularyzowany. 80 min., kolor.
- Cień Radiostacji, reż. Krzysztof Magowski, 2003. Polski 45-minutowy reportaż telewizyjny, wyświetlany również w kinach.
Godziny otwarcia:
- Poniedziałek: nieczynny
- Wtorek: nieczynny
- Środa: nieczynny
- Czwartek: nieczynny
- Piątek: 11:00 - 16:00
- Sobota: 11:00 - 16:00
- Niedziela: 11:00 - 16:00
Od maja do września w soboty i niedziele Radiostacja jest czynna od godz. 11:00 do 17:00.
Od października do kwietnia w soboty i niedziele Radiostacja jest czynna od godz. 11:00 do 16:00.
