Skansen budownictwa puszczańskiego w Granicy

Skansen budownictwa puszczańskiego w Granicy to niewielki, lecz wyjątkowy obiekt etnograficzny, wchodzący w skład Ośrodka Dydaktyczno-Muzealnego im. Jadwigi i Romana Kobendzów, należącego do Kampinoskiego Parku Narodowego. Zlokalizowany w otoczeniu Puszczy Kampinoskiej, skansen stanowi żywą lekcję historii i tradycji Mazowsza, prezentując trzy zagrody drewnianego budownictwa ludowego, które niegdyś dominowało w tej części Polski.

Unikalne uwarunkowania przyrodnicze i osadnicze

Puszcza Kampinoska charakteryzuje się niezwykle zróżnicowanymi warunkami naturalnymi – od wydm i tarasów rzecznych po podmokłe bagna. To właśnie te czynniki kształtowały lokalne formy osadnictwa i zabudowy. Wsie w okolicach Kampinosu przybierały różne formy urbanistyczne, od „ulicówek” i „rzędówek zwartych” po rzędówki bagienne i przybagienne.

Osadnictwo budnicze, czyli budowane przez tak zwanych budników, miało ogromny wpływ na rozwój regionu. Wiele dzisiejszych wsi, takich jak Nowe Budy czy Roztoka, ma swoje korzenie właśnie w tym typie osadnictwa.

Zagrody w skansenie

Na terenie skansenu w Granicy znajdują się trzy zagrody, każda reprezentująca inny typ gospodarstwa wiejskiego:

• Zagroda Widymajera – przykład zamożnego gospodarstwa z początku XX wieku. Składa się z pięciu obiektów, w tym dużej chałupy, stodoły i spichlerza.
• Zagroda Wiejckiej – średniozamożne gospodarstwo z terenu Kampinosu, charakteryzujące się zrębową chałupą, oborą, spichlerzem oraz rekonstrukcją drewutni.
• Zagroda Połcia – skromniejsze gospodarstwo, przeniesione z pobliskiej osady. Wyróżnia się bielonymi ścianami chałupy i prostotą wykonania.

Znaczenie skansenu dla dziedzictwa kulturowego

Skansen budownictwa puszczańskiego w Granicy to nie tylko zbiór zabytkowych obiektów, ale również świadectwo historii regionu, przemian osadniczych i trudnych warunków życia mieszkańców Puszczy Kampinoskiej. Stanowi ważne miejsce edukacji i turystyki, gdzie odwiedzający mogą poznać dawną architekturę wiejską, a także zrozumieć, jak silnie przyroda wpływała na kształt lokalnej kultury.

Skansen jako część Kampinoskiego Parku Narodowego

Dziś skansen w Granicy jest integralnym elementem Kampinoskiego Parku Narodowego i jego Ośrodka Dydaktyczno-Muzealnego. To wyjątkowe połączenie dziedzictwa kulturowego z przyrodniczym – miejsce, w którym historia spotyka się z naturą. Spacerując między zagrodami, można poczuć atmosferę dawnej wsi mazowieckiej i lepiej zrozumieć korzenie lokalnej tożsamości