Drewniany kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Jaćmierzu

Kościół usytuowany jest na niewielkim wzniesieniu w centrum wsi, ok. 100 m na pn.-wsch. od rynku tego dawnego miasta. Teren przykościelny wyznaczony jest niskim murem z bramkami, w którego obwodzie znajduje się murowana dzwonnica parawanowa.

Kościół orientowany, złożony jest z prezbiterium na planie wydłużonego prostokątna zamkniętego od wsch. trójbocznie oraz szerszego, trójnawowego i trójprzęsłowego korpusu na rzucie prostokąta. Do prezbiterium od pd. przylega duża prostokątna zakrystia, a do wsch. przęsła nawy od pn. i pd. dwie kaplice na rzutach zbliżonych do kwadratu. Do zach. narożników korpusu przylegają dwie kwadratowe w planie wieże. Wejście do kościoła od zach. poprzedzone jest kwadratową kruchtą. Prezbiterium, korpus i kaplice tej samej wysokości nakryte są odrębnymi dachami dwuspadowymi - nad nawą najwyższym, nieco niższym nad prezbiterium oraz najniższymi (poprzecznymi do ww dachów) nad kaplicami. Zakrystia (niższa o połowę od prezbiterium) nakryta jest dachem pulpitowym dwupołaciowym. Najwyższymi elementami są dwukondygnacyjne wieże kryte pokaźnymi, smukłymi hełmami. Znaczącym elementem wertykalnym jest także duża, smukła, ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę umieszczona w kalenicy dachu korpusu. Bryła obiektu jest rozczłonkowana dzięki wprowadzeniu smukłych wież i kaplic oraz pokaźnych hełmów. Kościół posadowiony jest na kamiennym podmurowaniu, wzniesiony z drewna w konstrukcji zrębowej. Wieże i kruchta zbudowane są w konstrukcji słupowo-ramowej. Ściany nawy i prezbiterium wzmocnione zostały lisicami. Kościół jest pobity gontem, wieże i kruchta są oszalowane deskami w pionie z listwowaniem. Wszystkie dachy, hełmy wież i sygnaturka pokryte są blachą. Zachowała się storczykowa więźba dachowa z usztywnieniem wzdłużnym. Otwory okienne są prostokątne z wyjątkiem elewacji zach. gdzie wprowadzono okno owalne i wieży, w której znajdują się otwory okienne zamknięte łukiem odcinkowym. Zachował się portal zach. z nadprożem o wykroju w ośli grzbiet.

W nawie i prezbiterium stropy płaskie znajdują się na tej samej wysokości. Prezbiterium wydzielone jest ścianą tęczową o półkolistym wykroju, z fazowaną belką tęczową, na której Grupa Pasji z ok. 1760 r. Trzyprzęsłowy korpus przedzielony został wtórnie na trzy nawy dwoma rzędami półkolistych arkad wspartych na czworobocznych słupach z cokołami i kapitelami. Kaplice otwarte są do wnętrza szerokimi prześwitami zamkniętymi półkoliście. Przy zach. ściany korpusu znajduje się chór muzyczny wsparty na dwóch słupach o wklęsłowypukłym parapecie. Ściany i strop wnętrza pokryte zostały dekoracją malarską o motywach architektonicznych i figuralnych z II poł. XIX w. i figuralno-ornamentalnych z 1926 r. autorstwa Władysława Lisowskiego).

Zachowało się bogate wyposażenie kościoła m.in.: późnobarokowy ołtarz główny z 2 poł. XVIII w. z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 2 poł. XVII w., późnobarokowa ambona z 2 poł. XVIII w., stalle z 1 ćw. XVIII w., chrzcielnica z ok. 1770 r., późnogotycki obraz tablicowy „Chrzest Chrystusa” z 2 ćw. XVI w. (pochodzący z nieistniejącego kościoła pw. św. Jana Chrzciciela) oraz drewniany relikwiarz w formie głowy św. Jana na misie z przełomu XIV/XV w.

Źródło: zabytek.pl