Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze

1 sierpnia 1880 r. z inicjatywy Theodora Donata powstało Towarzystwo Karkonoskie RGV. Działalność Towarzystwa przyczyniła się do rozwoju turystyki i związanej z nią infrastruktury.

Dary członków RGV – ciekawe przedmioty, najczęściej pamiętniki z podróży oraz książki przyczyniły się najpierw do powstania biblioteki, a następnie zbiorów Muzeum RGV.

W okresie od 2 czerwca 1889 r. do 1 października 1896 r. pierwsza siedziba mieściła się na parterze Królewskiego Gimnazjum przy dzisiejszej ul. 1 Maja 39/41 (Bahnhofstrasse), następnie w nieco większych pomieszczeniach pod numerem 19 przy tej ulicy. Od 1 lutego 1902 r. zbiory Muzeum udostępnione zostały przy ul. Szkolnej 12 (Schulstrasse), skąd przeniesiono je do obecnego gmachu Muzeum przy ulicy Jana Matejki 28 (wówczas Kaiser Wilhelm Strasse).

Budowę nowego Muzeum RGV rozpoczęto 3 czerwca 1912 r. a zakończono 14 kwietnia 1914 r. Autorem projektu był urodzony w Kowarach, wrocławski architekt Carl Grosser.

W pierwszych 30 latach istnienia Towarzystwo budowało, modernizowało i znakowało letnie i zimowe szklaki turystyczne. Do 1930 r. zbudowano 300 km szlaków turystycznych, ich koszt wyniósł ogółem 500 tys. marek. Zbudowano 90 km szlaków w Karkonoszach, 100 km na Pogórzu, 60 km w Górach Izerskich, 20 km w Górach Kaczawskich, 30 km w Górach Kruczych. Ważnym osiągnięciem była budowa i oddanie do użytku w 1905 r. w rocznicę 25-lecia Towarzystwa „Drogi Jubileuszowej”, prowadzonej od Domu Śląskiego na Równi pod Śnieżką na szczyt Śnieżki oraz udostępnienie turystom Wąwozu Kamieńczyka. Innymi ważnymi szlakami były: droga Szklarska Poręba – Schronisko pod Łabskim Szczytem, szlak ze schroniska na Hali Szrenickiej na karkonoski grzbiet, szlak przez Sowią Dolinę i inne. Jeszcze w 1941 r., mimo wojny rozpoczęto budowę drogi z Jakuszyc na Halę Szrenicką. Od 1880 r. działało uruchomione na szczycie Śnieżki obserwatorium meteorologiczne. Towarzystwo starało się o budowę nowoczesnego budynku obserwatorium. Stanął on na szczycie góry w listopadzie 1899 r. Obserwatorium działało nieprzerwanie przez 89 lat, rozebrano je w 1989 r.

Nową siedzibę Muzeum wybudowano kosztem 125 tys. marek. Uroczyste otwarcie miało miejsce 14 kwietnia 1914 r. o godzinie 11.30. Wystawy w nowym Muzeum i jego wygląd opisuje przewodnik wydrukowany w 1914 r. W holu prezentowano wyroby ze szkła, tłoki pieczętne, wyroby snycerskie oraz artystyczne ślusarstwo i kowalstwo. Sala cechów rzemieślniczych ukazywała zabytki cechowe, puchary, wilkomy, skrzynie, dokumenty cechowe. W sali kościelnej znajdowały się rzeźby, organy z kościoła Świętego Ducha, krucyfiksy, tarcze trumienne.

Pomieszczenie w kamieniczce patrycjuszowskiej prezentowało wnętrze salonu mieszczańskiego z wiszącymi na ścianach portretami rodzin kupieckich. Z głównego holu na pierwsze piętro prowadziły schody, na ścianach klatki schodowej prezentowano starą broń. Pierwsze piętro obok wystawy malarstwa i przyrody przedstawiało tradycje tkackie.

Do budynku głównego od strony południowej przylegała chałupa wiejska, w której znajdowały się oryginalne wiejskie sprzęty, naczynia. Do dziś w chacie obok ogromnego pieca stoją: łóżko z baldachimem, kołyska, kredens oraz warsztat tkacki. Z tyłu posesji nasadzono drzewa i rośliny karkonoskie;
Po zakończeniu II wojny światowej Muzeum rozpoczęło działalność jako Muzeum Miejskie, pełniąc rolę składnicy muzealnej.
W 1975 r. w związku ze zmianą statusu miasta na stolicę województwa, Muzeum przekształcono w Muzeum Okręgowe. Stało się ono wówczas instytucją wielooddziałową o profilu artystycznym, gromadzącym zbiory z różnych dziedzin kultury materialnej i sztuki o zasięgu ponadregionalnym.

Od 1977 r. oddziałem stał się Zamek w Bolkowie, a w 1980 r. powstał kolejny oddział Muzeum Walki i Pracy w Cieplicach. Następnym dyrektorem na krótko została Barbara Rymaszewska, a później Stanisław Firszt, który kierował Muzeum w latach 1987-2008. W 1995 r. uruchomiono kolejny oddział – Dom Garharta i Carla Hauptmannów w Szklarskiej Porębie. W 2001 r. zmieniono nazwę na Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze, nawiązując do nazwy Museum RGV. Pomimo wielu trudności związanych z finansowaniem działalności merytorycznej oraz przestarzałej infrastruktury, Muzeum organizowało wystawy, prowadziło działalność wydawniczą, edukacyjną i badawczą na wysokim poziomie; uzupełniano kolekcje.
Budynek siedziby głównej został wyremontowany i rozbudowany w latach 2009-2011 dzięki realizacji projektu europejskiego pn. „Modernizacja i rozbudowa Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze”. Autorem projektu budowlanego jest dr Marek Skorupski. Wartość inwestycji wyniosła blisko 10 mln zł.
Nowy piękny obiekt, wystawy szkła artystycznego i historii regionu sprawiły, że Muzeum Karkonoskie jest jednym z najatrakcyjniejszych obiektów muzealnych w Polsce i stanowi wizytówkę regionu. Muzeum Karkonoskie po rozbudowie zwiększyło liczbę zwiedzających o 100% i powiększyło zbiory. Dzisiaj zbiory muzeum liczą 30 464 pozycje inwentarzowe, łącznie ponad 60 tysięcy obiektów.

Muzeum pięknieje i promuje europejskie dziedzictwo kulturowe nie tylko w siedzibie głównej i oddziałach, ale również poza granicami, organizując cenne wystawy, międzynarodowe konferencje, konkursy, wydarzenia.

Źródło: muzeumkarkonoskie.pl