Pałac w Kamieńcu

Między Pyskowicami a Zbrosławicami, we wsi Kamieniec, na tarasowym wzgórzu, wznosi się intrygująca budowla ukształtowana na wzór "palazzo in fortezza", czyli pałacu otoczonego fortyfikacjami. Tradycyjnie podaje się, że pierwotnie w miejscu tym istniał zamek wybudowany przez ród Kokorzów w XV lub XVI wieku - w elewacji wschodniej zachowała się wmurowana wtórnie kamienna tablica z dwiema tarczami herbowymi, postaciami męską i kobiecą oraz napisem : "JAN KOKORZ /Z/ KAMECZE / KATERZINA (...) KINGS (...)". Na reliktach wspomnianego zamku został zbudowany w 1. ćw. XVIII wieku pałac dla rodziny Loewenckronów. Postaci Katarzyny Kokorz von Kamenz oraz Marcina von Loewenckron pojawiają się także w historii pałacu w Turawie.

Pałac Loewenckronów w Kamieńcu, prawdopodobnie (według kolorowej litografii z wydawnictwa Dunckera) był otoczony murem z kamienia łamanego, posiadał prostą, zwartą, dwukondygnacjową bryłę, niskie przybudówki i dach mansardowy - z tej fazy pochodzi kamienna tarcza herbowa w kartuszu, wmurowana w elewację zachodnią.

Po połowie XIX wieku, gdy pałac należał do rodziny Strachwitzów, zburzono rzekomy mur z wieżami otaczający rezydencję, a sam obiekt został rozbudowany i przekształcony w stylu neorenesansowym (otrzymał tzw. "kostium francuski"). Na kartach pocztowych z przełomu wieków widnieje sylweta pałacu z charakterystycznymi wysokimi szczytami i mansardowym dachem, w malowniczym parku krajobrazowym ze stawami i drewnianymi altanami. Od strony północnej znajduje się boniowany portyk z tarasem, z kamiennymi rzeźbami lwów podtrzymujących tarcze herbowe.

Za Strachwitzów powstała także obok pałacu, murowana z kamienia sztuczna ruina, zwana "Mysią Wieżą", która służyła ponoć właścicielowi za obserwatorium astronomiczne. Ostatniej przebudowy, która nadała pałacowi dzisiejszy wygląd dokonano za grafa von Stolberga w 1910 roku, jak głosi wmurowana w elewację kaplicy tablica z inskrypcją. Obiekt nabrał podczas tej przebudowy cech pałacu neobarokowego - zmieniono m.in. kształty szczytów nad ryzalitami, artykulacje (podział) elewacji oraz hełmy wież. Przy elewacji wschodniej pojawiła się neobarokowa kaplica, której kształt architektoniczny, portal wejściowy oraz wystrój wnętrza: sztukaterie z ornamentem regencyjnym, wielobarwna marmurowa posadzka, neorokokowy ołtarz znajdujący się obecnie w kościele, do dzisiaj budzą zachwyt. Podobnie podziw wzbudzają wnętrza pałacu - sień, neorenesansowa jadalnia, sala balowa, biblioteka, z licznie zachowanymi sklepieniami, posadzkami, oryginalnymi stropami, boazeriami, bufetami, kamiennymi i marmurowymi kominkami. W sieni na parterze zobaczyć można "antyczny" sarkofag z płaskorzeźbionymi scenami winobrania, w holu na piętrze rzeźbę marmurową w formie czary, z grupą rzeźbiarską przedstawiającą walkę antycznych postaci, a obok dawnej biblioteki wspaniały klasycyzujący piec. W pałacu mieści się aktualnie ośrodek leczniczo-rehabilitacyjny dla dzieci.

Historia rodu

Stary górnośląski ród, według niektórych heraldyków przybyły z Czech. Na Górnym Śląsku występują w dokumentach już w XIV wieku. Za siedzibę rodową uważali Kamieniec kolo Gliwic, który prawdopodobnie około 1539 roku nabył Jan Kokorz z księstwa niemodlińskiego. Jego syn - również Jan kupił Dzierżysław koło Głubczyc w księstwie karniowskim. Jan (młodszy) za siedzibę swoją obrał jednak Kamieniec, w którym wybudował nowy zamek.

Około 1556 roku ożenił się z Katarzyną, córką już wówczas nieżyjącego Piotra von Koenigsfeld. Na zamku w Kamieńcu umieszczony został herb Jana i jego żony Katarzyny von Koenigsfed. Posiadali oni córkę - Barbarę, późniejszą żonę Jana Sedlnitzkiego. Epitafium ich znajduje się w kościele parafialnym w Kamieńcu.

Herb rodowy Kokorzów

Herb Kokonów nawiązuje do nazwiska (Kokorz po słowiańsku - Kogut) i znany był również w Polsce pod nazwą "Kur". Używali kilka wersji tego herbu, z których prezentujemy tu dwie: wersja l - na złotej tarczy czarny kogut z rogatą głową. W klejnocie taki sam czarny kogut. Labry czarno-złote.

Wersja II - na błękitnej tarczy srebrny kogut z rogatą głową, w klejnocie rozłożone (po trzy) pióra kogucie na przemian błękitno-srebrne. Labry błękitno-srebrne.

Źródło:Emmerling Danuta, Górnośląskie zamki i pałace, 1999

Emmerling Danuta, Górnośląskie zamki i pałace, 1999