Zespół Browaru braci Mokrskich w Katowicach
A/1506/92 z 13/11/1992
Zespół Browaru Morskich jest jednym z dwóch zabytkowych zespołów poprzemysłowych na terenie katowickiej dzielnicy Szopienice. Drugim jest pochodzący z początków XX w. zespół zabudowań huty „Szopienice”. Zrewitalizowany obiekt występuje obecnie pn. Factory Centrum i stanowi piękny przykład adaptacji zabytków poprzemysłowych do pełnienia nowych funkcji.
Browar został założony przez Petera Mokrskiego w 1880 r. i początkowo składał się z budynków warzelni oraz kotłowni. Kilka lat później został rozbudowany o kolejne obiekty produkcyjne, takie jak słodownia, leżakownia i fermentownia. Na początku XX w. zakład produkował piwo i słód oraz prowadził sprzedaż detaliczną piwa w przybrowarnianym parku, gdzie powstał budynek przyzakładowej restauracji.
W 1912 r. browar odziedziczyli spadkobiercy Petera Mokrskiego, a w sześć lat po tym, tuż po zakończeniu I wojny światowej, został on wykupiony przez konkurencyjną Oberschlesische Linderbrauerei Hochberg w Zabrzu i Tychach. W wyniku tych zmian własnościowych zaprzestano wytwarzania piwa, a jedynie prowadzono produkcję słodu.
W 1923 r. browar zakupił Zakład Braci Porębskich Spółka Akcyjna z Krakowa. Zgodnie z umową zakupu, nowy właściciel nie miał prawa prowadzić w tych zabudowaniach produkcji piwa. Wobec tego prowadzono tam produkcję słodu, konfekcjonowanie i sprzedaż obcego piwa oraz rozlewnię win i spirytusu.
W 1937 r. browar postawiono w stan upadłości. W 1942 r. zakład został znacjonalizowany, jednak już w 1947 r. adwokat braci Porębskich wystąpił o przywrócenie stanu prawnego sprzed 1939 r., co też nastąpiło.
Do 1989 r. na terenie browaru mieściły się państwowe firmy. W 1991 r. zniszczony i częściowo wypalony obiekt kupił obecny właściciel – Johann Bros – prekursor ratowania dziedzictwa przemysłowego, który postanowił przywrócić mu dawny blask.
Głównym założeniem projektu rewitalizacji było przywrócenie zniszczonego obiektu do stanu pierwotnego z przystosowaniem go do współczesnych wymogów rynkowych, a następnie stworzenie w nim kompleksu biur i magazynów o wysokim standardzie.
Projekt w szczególności obejmował prace adaptacyjno-konserwatorskie polegające m.in. na naprawie i wymianie konstrukcji oraz pokryć dachowych, a także czyszczeniu elewacji z wymianą uszkodzonych cegieł i fugowaniem murów. Po przeprowadzeniu wewnętrznych prac renowacyjno-adaptacyjnych sukcesywnie oddawano do użytku biura i magazyny.
Aktualnie browar pod nazwą Factory Centrum stanowi siedzibę kilkudziesięciu firm i dysponuje ok. 30 000 m² powierzchni użytkowej.
Na terenie browaru powstały piękne zieleńce, place, uliczki i zaułki, które są miejscami ekspozycji sztuki współczesnej, a także występów artystycznych.
Zabytkowe zabudowania browaru Mokrskich warto zobaczyć nie tylko dlatego, że stanowią dowód na to, iż zaniedbanym obiektom poprzemysłowym można przywrócić blask, ale również po to, by porównać jego zagospodarowanie na cele rekreacyjne i kulturalne, z zagospodarowaniem innych zabytkowych browarów w województwie, na terenie których cały czas prowadzona jest produkcja. Każdy z nich ma bowiem coś do zaoferowania.
Źródło: peuk.fiiz.pl
W 1879 roku mieszkaniec Roździenia – Peter Mokrski zakupili gospodarstwo rolne przy granicy Roździenia z Szopienicami i już w 1880 roku założył on na tej realności, na południowym brzegu Brynicy, browar składający się z budynku warzelni oraz kotłowni. W 1890 roku został on rozbudowany o obiekty produkcyjne: słodownię, leżakownię i fermentownię. Z początkiem XX wieku wybudowano jeszcze kilka budynków gospodarczych. W tym czasie browar produkował piwo i słód oraz prowadził detaliczną sprzedaż piwa w parku przybrowarnianym, gdzie powstał budynek zakładowej restauracji.
W 1912 roku browar odziedziczyli spadkobiercy Petera Mokrskiego, a w sześć lat po tym, tuż po zakończeniu I wojny światowej został wykupiony przez konkurencyjną Oberschlesische Linderbrauerei Hochberg w Zabrzu i Tychach. W wyniku tych zmian własnościowych zaprzestano wytwarzania piwa, a jedynie prowadzono produkcję słodu. W 1923 roku został zakupiony przez Zakład Braci Porębskich Spółka Akcyjna z Krakowa. Zgodnie z umową zakupu nowy właściciel nie miał prawa prowadzić w tych zabudowaniach produkcji piwa. Wobec tego prowadzono tam produkcję słodu, konfekcjonowanie i sprzedaż obcego piwa oraz rozlewnię win i spirytusu. W 1937 roku firmę braci Porębskich postawiono w stan upadłości. W 1942 roku browar został znacjonalizowany, jednak już w 1947 roku adwokat braci Porębskich wystąpił o przywrócenie stanu prawnego sprzed 1939 roku, co też nastąpiło.
Do roku 1989 na terenie browaru mieściły się magazyny oraz siedziba firmy ELMET, po czym właściciele wypowiedzieli umowę dotychczasowemu użytkownikowi i w 1991 roku sprzedali obiekt Johannowi Brosowi. Zniszczony i częściowo wypalony, odzyskał swoją świetność dzięki przeprowadzonej rewitalizacji, przystosowując obiekt do funkcji biurowych i magazynowych. Adaptacji konserwatorskiej, polegającej na przywróceniu stanu pierwotnego i przystosowaniu do współczesnych wymogów, dokonała grupa osób pod kierunkiem Johanna Brosa i Moniki Pacy. Prace rewitalizacyjne prowadzone są od 1993 roku. Aktualnie browar, pod nazwą Factory Centrum, stanowi siedzibę kilkudziesięciu firm. Dysponuje on powierzchnią użytkową wynoszącą około 30 tys. m².
Źródło: wikipedia.pl
Browar Mokrskich nie jest udostępniony do zwiedzania, stanowi natomiast przestrzeń ogólnodostępną. Jego zabudowania oraz doskonale zagospodarowana przestrzeń między nimi są miejscem kolaży, wystaw i wydarzeń artystycznych.
