Cmentarz w Kłomnicach
424/88 z 27.05.1988
Cmentarz jest nekropolią parafialną rzymskokatolickiej parafii pw. św. Marcina Biskupa w Kłomnicach. Założony został pod koniec XIX w. i wówczas ogrodzono go również zabytkowym ceglanym murem. Na murowanych słupach nekropolii umieszczone były „daszki” z piaskowca, ufundowane prawdopodobnie przez barona Leopolda Kronenberga, bogatego przemysłowca pochodzenia żydowskiego, bankiera oraz udziałowca Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Śladem tej fundacji są umieszczone na żelaznej bramie cmentarza inicjały „LK”. Nad nimi widnieje korona symbolizująca tytuł baronowski. Na kłomnickim cmentarzu zachowało się wiele cennych, zabytkowych nagrobków i grobowców, w tym m.in.:
- pochodzący z końca XIX w. grób rodziny Chrzanowskich, w którym pochowani są właściciele zabytkowego majątku w Rzekach Wielkich;
- grobowiec ks. Józefa Gabriela Brzezińskiego, zmarłego w 1855 r. – umiejscowiony w najstarszej, zachodniej części cmentarza nagrobek wykonany jest z piaskowca;
- grób ks. Ignacego Strączyńskiego, zmarłego w 1901 r., proboszcza tutejszej parafii, wykonany również z piaskowca, ufundowany przez robotników z plantu kolejowego w 1909 r.;
- grób rodziny Chrzanowskich, pochodzący z końca XIX w, w którym pochowani są właściciele zabytkowego majątku w Rzekach Wielkich;
- grób Policzkiewicza, zmarłego w 1900 r. właściciela niewielkiego majątku w Konarach;
- grobowiec rodziny Moraczewskich – właścicielami dóbr w Garnku; grób Stanisława i Juliany Ziółkowskich – właścicieli majątku w Lipiczach.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Pierwsza wzmianka o kłomnickiej parafii pochodzi z 1406 r. Prawdopodobnie więc istniała ona już w połowie XIV w. W Liber Beneficorium (łac. Księga Dobrodziejstw/Księga Beneficjentów) Jana Łaskiego z 1521 r. opisana jest parafia Kłomnice, jej zasięg i uposażenie. W 1903 r. ze wspólnoty tej wydzielona została parafia w Garnku, gdzie od 1811 r. znajdował się kościół filialny. W 1919 r. odłączono od niej parafię w Zawdzie, a w 1969 r. w Rzerzęczycach.
Pierwszy kościół parafialny był drewniany, a wzniesiono go ok. połowy XIV w. Jego fundatorami byli ówcześni właściciele Kłomnic – Kłomniccy. Przebudowany w 1521 r., przetrwał do początku XVIII w. Wówczas jego stan był tak zły, iż uległ całkowitej ruinie. W jego miejsce została wzniesiona w 1728 r. świątynia, która służyła parafii jedynie do 1764 r., kiedy to została zniszczona podczas pożaru. Jej fundatorką była Joanna z Brzostowskich Leszczyńska, wojewodzina kaliska i jednocześnie właścicielka okolicznych dóbr. Wówczas zbudowano tymczasową kaplicę. Kościół, który podziwiać można po dziś dzień, został wzniesiony w latach 1779–1789 z fundacji właściciela wsi – Andrzeja Załuskiego, jego żony Marii i siostry Hilarii de Riviere. Jego poświęcenie miało miejsce w 1790 r. Konsekracji zaś dokonał rok później biskup sufragan gnieźnieński Michał Kociesz-Kosmowski, opat w Trzemeszynie. Wtedy też świątynia, której wcześniej patronowała Trójca Święta, otrzymała wezwanie św. Marcina.
Pod koniec XIX w. na terenie założony został cmentarz grzebalny.
Po I wojnie światowej, w 1918 r. kościół został powiększony i odnowiony. Dobudowano do niego wówczas prezbiterium i nową zakrystię. Prace te przeprowadzono staraniem ks. Romana Kossowskiego, a ich fundatorami byli parafianie.
W 1946 r. ufundowano trzy nowe dzwony na miejsce zrabowanych przez Niemców w czasie II wojny światowej. Ks. Marian Kubowicz, którego staraniem owe dzwony nabyto, usunął też zniszczenia w kościele, którym uległ on podczas bombardowania Kłomnic w 1939 r. Jego następca ks. Jan Massalski wybudował nową plebanię, zaś ks. Bronisław Panek przeprowadził remont dachów i zewnętrznych murów. Za ks. Stanisława Piwowarskiego odrestaurowano kościół ponownie. W miejsce pojedynczych drewnianych okien, założono podwójne żelazne, przebudowano prezbiterium, odnowiono ołtarze, dano nową polichromię, wyremontowano wieżę i położono blachę miedzianą na dachu i nowe tynki na zewnątrz kościoła, odnowiono również ogrodzenie placu przykościelnego. Staraniem ks. Zdzisława Bednarza w 1998 r. wykonano podziemną, zbiorczą instalację odwadniającą teren wokół kościoła. W tym samym roku rozpoczęto powiększanie i grodzenie cmentarza grzebalnego, które ukończono w 1999 r. W tymże roku położono brukowy chodnik procesyjny wokół świątyni. W 2000 r. zamontowano nową instalację nagłaśniającą kościół.
Na terenie parafii znajduje się również kościół pw. Miłosierdzia Bożego w Rzekach, wybudowany w miejscu wzniesionej w 1916 r. kaplicy. Jego poświęcenia dokonał ks. biskup Stanisław Nowak w kwietniu 1990 r.
Źródlo: peuk.fiiz.pl
