Wieża Portiusa (Wieża Farna) w Krośnie

Wieża o wysokości 38 metrów jest jedną z najbardziej charakterystycznych budowli miasta, rzec by można, że jego symbolem. Do tego symbolem w pełni dostępnym dla zwiedzania i gwarantującym niezrównane wrażenia widokowe.

Wyjątkowo powabny kształt zawdzięcza wieża-dzwonnica (jest jak najbardziej czynną dzwonnicą dla bazyliki św. Trójcy) nieznanemu niestety architektowi, który sięgnął po najnowsze trendy sztuki wczesnego baroku. Jej walory prezentują się tak doskonale dzięki niedawnej starannej restauracji, która umożliwiła też turystom wdrapywanie się na sam szczyt mierzącej 38 metrów wysokości wieży. Podziwiać z niej można wspaniałą panoramę miasta oraz łagodne wzgórza Beskidu Niskiego. W południe rozlega się stąd krośnieński hejnał a nocą pięknie podświetlona króluje nad zabytkowym Starym Miastem.

Jej budowę rozpoczęto w roku 1637, tak przynajmniej sugeruje napis nad wejściem. Jak zdecydowana większość krośnieńskich inwestycji z tego okresu, także ta finansowana była głównie ze środków krośnieńskiego Szkota Wojciecha Portiusa, stąd nazywana jest albo Wieżą Farną albo Wieżą Portiusa. Niestety, wielki pożar z roku 1638 zniweczył rozpoczęte dzieło i jego dalsza budowa ciągnęła się dwadzieścia kilka lat. Wielu znawców twierdzi, że zakończono ją w roku 1651, ale przeczy temu jakby zapis w testamencie Portiusa, który umierając w 1658 r. zapisał sporą sumę na ukończenie wieży…

Jak łatwo zauważyć, jest budowlą trójkondygnacyjną, dolna kondygnacja, łącząca się z jednej strony z plebanią, z drugiej wsparta jest przyporami. Charakterystycznym elementem jest ornament na narożach wieży, utworzony z nieregularnie stosowanego kamienia. Warto także zwrócić baczniejszą uwagę, na gzyms bezpośrednio pod hełmem, o ciekawej, „fortecznej” ornamentyce. Wieża zwieńczona jest charakterystycznym baniastym hełmem z latarnią a na samym jej szczycie znajduje się oryginalny wiatrowskaz w kształcie monstrancji.

Wnętrze wieży skrywa wielki skarb, z którego mieszkańcy miasta są niezmiernie dumni. Wisi tu jeden z największych dzwonów w Polsce, porównywalny swymi rozmiarami ze słynnym „Zygmuntem” z królewskiego Krakowa. Ale o ile tamten był fundacji samego króla Zygmunta Starego, ten krośnieński przekazał miastu właśnie bogaty kupiec i to Szkot z pochodzenia. Gest miał widać prawdziwie królewski! Ufundowany przez niego w 1639 roku dzwon „Urban” o tonie „c” (nazwa upamiętniająca ówczesnego papieża Urbana VIII) waży około 4 ton a jego obwód to aż 490 cm! Obok niego wiszą jeszcze dwa, mniejsze dzwony - Jan, mierzący 390 cm, o tonie "e" oraz Marian, o obwodzie 350 cm i tonie "g".

Wszystkie trzy wykonane na zamówienie Portiusa u sławnych ludwisarzy niemieckich - Stefana Meutela i Georga Oliviera. Dzwony przeszły niedawno pieczołowitą restaurację, wymieniono im serca i szczęśliwy ten kto może usłyszeć je razem, ich brzmienie należy bowiem do najpiękniejszych w Polsce.

Źródło: visitkrosno.pl