Opis

Stary cmentarz przy ruinach cerkwi w Krywem.

Historia

Wieś Krywe była lokowana na prawie wołoskim w pierwszej połowie XVI wieku. W 1502 była w dobrach należących do Kmitów. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1526. Do roku 1553 znajdowała się w rękach Piotra Kmity, później wdowy po nim Barbary Kmity z Herburtów. Po śmierci Barbary (1579) przypadła do podziału po Annie z Kmitów na jej spadkobierców, potomków Stanisława Herburta i Jana Barzego. Wieś leżała na zachód od wzgórza cerkiewnego nad potokiem Krywiec, lewym dopływem Sanu. W 1589 roku było we wsi 7 łanów ziemi zasiedlonych przez chłopów, kniazia i popa. Istniał też wtedy młyn wodny o jednym kole. W 1630 chłopi z Hulskiego i Zatwarnicy napadli i złupili tutejszy dwór należący do kasztelana sanockiego (1648) Andrzeja Boguskiego. Na przełomie XVIII i XIX wieku dobra te należały do rodziny Łążyńskich, wtedy też nastał okres świetności dworu. Później powstał tu także tartak parowy, którego ruiny zachowały się. W 1848 istniała w Krywem szkoła parafialna. W 1852 roku był tu murowany dwór i przyległe do niego budynki, park i staw. W połowie XIX wieku właścicielką posiadłości tabularnej w Krywem była Karolina Łążyńska. Po powstaniu styczniowym w 1864 w Krywem osiedlił się Aleksander Cholewa Ubysz (1832—1890), kapitan z 1863/4, literat (pseudonim Symplicius Gawin), autor zajmujących gawęd myśliwskich, oficer armii austriackiej i polskiej, powstaniec styczniowy. W 1910 powstało we wsi bractwo trzeźwości, działające co najmniej do 1930. Podczas zaborów powszechna była emigracja zarobkowa, przed wybuchem I wojny światowej przebywało za granicą prawie 20% ludności z tutejszej parafii (Krywe, Hulskie, Tworylne). W walkach na przełomie lutego i marca 1915 zginęło podczas ostrzału pięcioro mieszkańców wsi.

Spis statystyczny z 1921 podaje w Krywem 472 mieszkańców (74 domostwa). W 1932 roku właściciel majątku Stanisław Kopczyński uzyskał zezwolenie na parcelację gruntów o powierzchni 829,33 ha i do roku 1939 większość z nich sprzedał chłopom. Majątek Krywe ograniczał się stopniowo do lasów. W sąsiedztwie dworu uruchomiono w 1936 tartak parowy. Nie zachował się do dziś. W latach międzywojennych prowadzono w tutejszych okolicach badania etnograficzne, ich efektem jest książka "Na pograniczu łemkowsko-bojkowskim" (Lwów 1935). W sierpniu 1938 odbyła się w Krywem uroczystość 950-lecia chrztu Rusi, w której uczestniczyło ok. 2000 wiernych z powiatów leskiego i turczańskiego. Obok cerkwi postawiono pamiątkowy krzyż.

Po 17 września 1939 Krywe znalazło się na granicy Niemiec i ZSRR. Tereny na północ od Sanu znalazły się pod okupacją sowiecką, na południe od Sanu okupantem byli Niemcy. W 1945 roku do Polski wróciła część niemiecka, północny brzeg Sanu odzyskaliśmy dopiero w 1951 na mocy umowy między Polską i ZSRR o wymianie terenów przygranicznych. Zabudowania dworskie oraz tartak spalone zostały we wrześniu 1945 przez oddział UPA. Wysiedlenia do ZSRR mieszkańcy Krywego przeczekali w okolicznych lasach i w wyniku obławy wywieziono na Wschód jedynie 16 rodzin. Całą wieś wysiedlono na Ziemie Zachodnie dopiero wiosną - w maju 1947 podczas akcji „Wisła”. W kilka godzin zabrano wszystkich ludzi i po ich wyjściu wszystkie zabudowania podpalono. Akcję przeprowadził oddział Ludowego Wojska Polskiego.

Od lat 60. do końca 80. prowadzono tu letni wypas bydła z PGR w Czarnej Dolnej.

Źródło: wikipedia.pl

Zaktualizowano 7 miesięcy temu

Dane teleadresowe

38-713 Krywe
place
49.250341, 22.512674Skopiowano do schowka
N49º15'1.228", E22º30'45.626"Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Ruina/pozostałości
Miejsce/obiekt znajdujące się obecnie w stanie ruiny lub z którego pozostały jedynie niewielkie ślady świadczące o jego dawnym istnieniu.
Wstęp bezpłatny
Dostęp 24h/7
Obiekt publiczny, dostępny dla wszystkich 24 godziny na dobę 7 dni w tygodniu (np. pomnik w parku, przydrożny krzyż itp.).