Dwór Paschalisa Jakubowicza w Lipkowie

Dwór Paschalisa Jakubowicza w Lipkowie to klasycystyczna rezydencja z 1792 roku, zlokalizowana w gminie Stare Babice, w sąsiedztwie Puszczy Kampinoskiej. Budowla wzniesiona według projektu Hilarego Szpilowskiego zachowała do dziś swój charakterystyczny układ architektoniczny, mimo wielu burzliwych dziejów, w tym pożaru i powojennej odbudowy. Obecnie pełni funkcję plebanii przy kościele św. Rocha, stanowiąc jednocześnie cenny zabytek i miejsce o bogatej przeszłości.

Historia dworu Paschalisa Jakubowicza w Lipkowie

Dwór powstał w 1792 roku z inicjatywy Jakuba Paschalisa Jakubowicza – Ormianina z Tokatu, który przybył do Polski w latach 60. XVIII wieku. Za swoje zasługi dla rozwoju rzemiosła i przemysłu został nobilitowany przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Projekt budynku opracował Hilary Szpilowski, jeden z najwybitniejszych architektów epoki klasycyzmu.

W 1812 roku posiadłość przejął jego syn, Józef Paschalis Jakubowicz. Na przestrzeni kolejnych dziesięcioleci Lipków należał do różnych rodzin – Miecznikowskich, Worowskich, Młodzianowskich, a od 1880 roku do Kazimierza Szetkiewicza, teścia Henryka Sienkiewicza. To właśnie w tym okresie pisarz często odwiedzał dwór, a okolice Lipkowa utrwalił w powieści Ogniem i mieczem, gdzie rozegrała się scena pojedynku Bohuna z Wołodyjowskim.

Architektura dworu w Lipkowie

Dwór jest budowlą parterową, nakrytą dachem mansardowym, z szerokim ryzalitem na osi głównej zwieńczonym trójkątnym naczółkiem. Elewację urozmaicają pilastry oraz boniowane naroża. W okresie międzywojennym dobudowano kolumnowy portyk, który jednak usunięto po II wojnie światowej w trakcie odbudowy.

W 1948 roku dwór spłonął w wyniku pożaru wywołanego przez pracowników PGR. Kilka lat później, dzięki staraniom lokalnej parafii, budynek został odbudowany i zaadaptowany na plebanię.

Związki z kulturą i historią

Dwór Paschalisa Jakubowicza był nie tylko miejscem zamieszkania znanych rodzin, lecz także ważnym punktem na mapie polskiej kultury. Dzięki wizytom Henryka Sienkiewicza Lipków wszedł na stałe do literatury. W XX wieku obiekt zyskał nowe znaczenie – posłużył jako sceneria do wielu filmów, takich jak Trzecia część nocy (1971), Polskie drogi (1975), czy serial 07 zgłoś się.

Dwór jako współczesna plebania i zabytek

Obecnie dwór pełni funkcję plebanii parafii św. Rocha w Lipkowie. W jego sąsiedztwie znajduje się zabytkowy park dworski oraz kościół wzniesiony również z inicjatywy Paschalisa Jakubowicza. Choć zmienił swoje przeznaczenie, pozostaje jednym z cennych przykładów klasycystycznych rezydencji w regionie warszawskim.