Inscenizacja Bitwy pod Mełchowem

Inscenizacja Bitwy pod Mełchowem organizowana jest corocznie w każdą ostatnią sobotę września od roku 2002. Jest jednym z elementów uroczystości upamiętniających jedną z bitew powstania styczniowego, jaka miała miejsce w dniu 30  września 1863 r. Uroczystości rocznicowe rozpoczynają się poprzez złożenie kwiatów na starym cmentarzu w Lelowiena mogile powstańczej. Następnie odprawiona jest msza św. w intencji poległych bohaterów powstania w kaplicy św. Brata Alberta w Mełchowie. Pod zbiorową mogiłą powstańców odbywają się oficjalne uroczystości, składane wiązanki kwiatów, a harcerze prowadzą apel poległych oraz przedstawiony jest rys historyczny bitwy. „ 30 września 1863 r. rano we wsi Mełchów Chmieleński ustawił swój oddział do bitwy z Rosjanami. Na prawym skrzydle stanął „Zaremba”, który usytuował się w lasku o 2000 kroków od folwarku Mełchów. Na lewym skrzydle kpt. „Otto” ze strzelcami obsadził wieś Mełchów. Centrum stanowił oddział Chmieleńskiego, zajmujący dwór i zabudowania dworskie. Kawaleria stanęła za lewym skrzydłem, blisko lasu. Rosjanie rozpoczęli bitwę intensywnym ogniem armatnim skierowanym w stronę wsi, wykonując jednocześnie manewr w celu zajęcia lasku naprzeciw lewego skrzydła powstańczego. Widząc to poruszenie polecił Chmieleński natychmiast zajęcie tej miejscowości kapitanowi Otto, który posunąwszy się w tę stronę, rozpoczął morderczy bój z nieprzyjacielem… Niestety jazda, która prażona grantami i racami cofnęła się… na lewym skrzydle, gdzie Esterhazy bronił zajętego przez siebie lasku, bój wrzał z całą zaciekłością, dopóki śmierć dowódcy nie przerwała gorącej akcji… Straty powstańców w tym boju wynosiły zabitych i rannych 70 ludzi w tym dwóch dowódców…” tak opisał przebieg bitwy Stanisław Zieliński (Bitwy i potyczki 1863-1864) na podstawie raportów dowódców.

Upamiętnieniem wydarzeń roku 1863 jest Mogiła Powstańcza. Położona jest ok. 100 m od wsi Mełchów patrząc w kierunku wschodnim tj. w kierunku  m. Posłoda. Mogiła ta znajduje się przy drodze powiatowej po jej północnej stronie. Umiejscowiony jest na  wzniesieniu, na którym wydzielony i ogrodzony jest teren o wym. 11 x 11 mb, a w jego centralnym miejscu ustawiony jest metalowy krzyż z 46 sękami symbolizującymi ilość pochowanych powstańców styczniowych. Krzyż omurowany jest cokołem o wym. 2m x 2 m i wys.  ok. 1 m. W każdej ze ścian cokołu zamocowana jest tablica granitowa dot. historii bitwy i jej uczestników. Jedna z tablic jest w języku węgierskim.

Najbardziej widowiskowym punktem uroczystości jest inscenizacja walki z okresu powstania styczniowego. Rekonstrukcja wydarzeń odbywa się dokładnie w miejscu, w którym we wrześniu 1863 r. oddziały powstańcze stoczyły jedną z bitew powstania. W inscenizacji uczestniczą grupy z całej Polski. W organizację imprezy włączają się przede wszystkim Gminny Ośrodek Kultury w Lelowie, Lelowskie Towarzystwo Historyczno – Kulturalne im. Walentego Zwierkowskiego w Lelowie, szkoły z terenu gminy, organizacje pozarządowe oraz mieszkańcy. Pokaz walk uzupełniany jest efektownym ostrzałem artyleryjskim.

Z uwagi na coroczny charakter imprezy gromadzi ona bardzo liczne grono widzów, nie tylko pasjonatów historii. Z uzyskanych opinii wynika, że pozostawia w ich pamięci niezapomniane wrażenia. Inscenizacja bitwy jest jedyną taką imprezą w powiecie częstochowskim nawiązującą do wydarzeń historycznych z tego okresu

Źródło: lelow.pl