Zamek Otmuchów
R.167 z 29.04.1949 oraz 888/64 z 18.05.1964
Zamek w Otmuchowie – budowla wzniesiona w średniowieczu, rozbudowana latach 1585–1596 w stylu renesansowym, przebudowana w XVII w. w stylu barokowym, rezydencja biskupów wrocławskich do 1810.
Warownia zbudowana na granitowym wzniesieniu (225 m n.p.m.) góruje nad okolicą. Pierwotny średniowieczny zamek mieścił się tam, gdzie obecnie znajduje się wschodnia część północnego skrzydła budowli. Był to budynek trójdzielny na planie prostokąta o wymiarach 11,5 × 22 m. Z tego samego okresu pochodzi, zachowana do dziś, wysoka czworoboczna wieża zwieńczona machikułami. Całość połączona była murami obronnymi i otoczona fosą. Północną ścianę wieży zdobił herb biskupa Jerina w otoczeniu Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty. Wewnątrz zachowały się pomieszczenia dla skazańców i więźniów.
W ramach przebudowy zamek zyskał strzelnice do obrony artyleryjskiej, basteje i nową szyję bramną. W XVI w. dobudowano zachodnie i południowe skrzydła z arkadowymi krużgankami, a tym samym zamknięto wewnętrzny dziedziniec. Zamkowe pomieszczenia urządzono w stylu renesansowym, wykonano portale ozdobione motywami roślinnymi i zwierzęcymi w technice sgraffitowej. Zachowały się fragmenty renesansowego stropu z przełomu XVI i XVII w. z profilowanymi belkami pokrytymi malowidłami kwiatowymi.
Kolejne przebudowy w okresie baroku zmieniły wygląd zamku. Przede wszystkim zmieniono wystrój komnat, powiększono okna, dobudowano wewnętrzną klatkę schodową, a na zewnątrz, od strony dziedzińca, kolisty pawilon wejściowy z szerokimi, łagodnie wznoszącymi się schodami, umożliwiającymi wnoszenie biskupa w lektyce (tzw. końskie schody). Stara, głęboka studnia zbudowana na dziedzińcu zyskała w XIX w. obudowę przypominającą altankę. Zachowane zabudowania są niewielką częścią pierwotnego założenia.
Źródło: wikipedia.pl
Zamek biskupi położony na górze (225 m n.p.m.) na lewym brzegu Nysy Kłodzkiej, w południowo-zachodniej części miasta, ongiś sprzężony z jego fortyfikacjami.
Na miejscu, gdzie dziś znajduje się zamek, przed r. 1155 stał gród kasztelański, który w połowie XIII w. objęli biskupi wrocławscy. W końcu XIII w. powstał zamek murowany, zdobyty w latach 1284 i 1285 przez Henryka IV Probusa, księcia wrocławskiego, a następnie oddany biskupom w stanie zniszczenia. W r. 1295 zamek został odbudowany. Ponownie uległ zniszczeniu podczas wojen husyckich w r. 1430, po czym odbudowano i ufortyfikowano go w latach 1484?85 za czasów biskupa Jana IV Rotha. Zapewne w tym okresie została wzniesiona wieża na planie prostokąta z zaokrąglonymi narożami, w górnych piętrach znacznie przebudowana w okresie późniejszym. W latach 1585-96 z inicjatywy biskupa Andrzeja Jerina dziedziniec zamkowy został obudowany z trzech stron. Zachowane jest czterokondygnacjowe skrzydło północno-wschodnie na planie wydłużonego czworoboku o przełamanej osi. Zewnętrzne ściany były ozdobione sgraffitowymi dekoracjami. Na najwyższej kondygnacji zostały wprowadzone strzelnice o wylotach kluczowych. W r. 1638, zapewne za czasów biskupa Karola Ferdynanda Wazy, powstały zewnętrzne schody z parterową loggią. W r. 1646 zamek zajęli Szwedzi. W r. 1741 zdobyły go wojska pruskie i częściowo zniszczyły. Po sekularyzacji księstwa biskupiego przeszedł w r. 1820 na własność Wilhelma von Humboldta, który zarządził rozebranie skrzydeł zachodnich. Po r. 1950 przeznaczono zamek na cele turystyczne.
Na podstawie badań powierzchniowych przeprowadzonych w r. 1961 można przypuszczać, że pierwotny zamek zbudowany z kamienia wznosił się na planie nieregularnego wieloboku, z wjazdem w murze południowo-wschodnim. Od strony miasta był zapewne użytkowany wał dawnego podgrodzia, obecnie jeszcze zachowany. W dolnych kondygnacjach istniejącego skrzydła północno-wschodniego, w narożniku południowo-wschodninij zachował się zarys pierwotnego domu mieszkalnego, trójdzielnego, zbudowanego z kamienia, na planie rombu (22 x 16 m). Również w odsłoniętych pozostałościach zburzonego skrzydła zachodniego występuje zarys prostokątnego założenia, będącego zapewne pozostałością kaplicy zamkowej. Zarówno generalna rozbudowa z XVI w., jak i zburzenie połowy zamku w XIX w. zatarły pierwotne założenia obronne zamku średniowiecznego. Metodyczne badania archeologiczne i architektoniczne pozwolą ustalić zasięg grodu kasztelańskiego i pierwotnego zamku średniowiecznego oraz określić poszczególne etapy przebudowy.
Źródło: Guerquin Bohdan, Zamki w Polsce, Arkady 1974
- Guerquin Bohdan, Zamki w Polsce, Arkady 1974
- Kaczyńscy Izabela i Tomasz, Polska. Najciekawsze zamki, 2003
