Kamienice na Rynku w Paczkowie

Zabudowa Rynku utrzymana jest w dawnych proporcjach i układach budynków. Rynkowe kamienice reprezentują styl renesansowy, barokowy, klasycystyczny, a nawet gotycki. Najstarsze z nich pochodzą z ok. 1500 roku.

To właśnie w XVI wieku mieszkańcy Paczkowa zaczęli zamieniać swoje drewniane domy na budynki murowane. Kilka rynkowych kamienic po dziś dzień, mimo wielokrotnych zmian, zachowało renesansowe kształty. Miejska architektura centrum Paczkowa jest spójna, ale nacechowana zauważalnym brakiem przepychu.

Do przebudowy domów mieszkańców Paczkowa skłaniały nie tylko zniszczenia spowodowane pożarami, ale także inne czynniki. Gdy zaistniała potrzeba powiększenia powierzchni mieszkalnej, budynek nadbudowywano o kolejne kondygnacje i zmieniano układ wewnętrzny. Przyczyną przekształceń była również zmieniająca się moda. W takim przypadku prace ograniczały się zwykle do nadania fasadzie nowej stylistyki - dzięki temu zachowały się elementy starszej zabudowy, głównie na poziomie piwnic i przyziemia. 

W centrum Paczkowa dominują kamienice XVII i XVIII-wieczne oraz domy przebudowane w XIX wieku w stylu klasycystycznym, historyzującym lub eklektycznym.  Nie brakuje też budynków z wcześniejszych epok. Zabudowa kameralnego rynku stanowi przekrój niemal wszystkich stylów, a spacer uliczkami Paczkowa może stać prawdziwą lekcją historii architektury. Szczególnie warte uwagi są: dom nr 35 oraz 25 (zbudowane odpowiednio w 1560 r. i w 1600 r.) - ten drugi posiada trójosiową fasadę, z bogato zdobionymi szczytami zachowanymi w niezmienionej formie oraz oknami, które zachowały profilowane obramienia okienne.

Do najcenniejszych zabytków zabudowy paczkowskiego rynku należy m.in. okazały dom przy Rynku 33, gdzie zachowało się gwieździste gotyckie sklepienie czteroprzęsłowego przyziemia. 

Kamienice bloku śródrynkowego (poza późniejszą nr 11) powstały w XVII w., przypuszczalnie z wykorzystaniem pozostałości murów wcześniejszych domów. Dom nr 3 pokryty jest dekoracją sgraffitową. Formy barokowe, przejawiające się zwykle w wykroju szczytu, zachowały m.in. domy nr 17 i 48. Na tyłach barokowej kamienicy nr 22 działał browar. W szczycie dekoracyjnie opracowanej fasady domu nr 36 umieszczono inicjały właściciela, które aktualizowano przy jego zmianie.

W XIX w. powstały kamienice o fasadach historyzujących, zwieńczonych attyką (np. Rynek 9, 14, 15, ul. Narutowicza 2), pokrytych boniowaniem i sztukateriami. Bogatą dekorację fasady, w tym częściowo zachowaną ozdobną stolarkę okienną ma kamienica na rogu Rynku i ul. E. Plater.

Na uwagę zasługuje również narożna przyrynkowa kamienica nr 55 z 1870 r. Na początku XX w. znajdowała się tu gospoda Pod złotym krzyżem (Gasthaus zum Goldenen Kreuz), w latach 20. Hotel Sachs, następnie Hotel Wolf . Gospoda mieściła się także w innym przyrynkowym domu z pocz. XIX w. (Rynek 50): Gasthof zum Rautenkranz.Wieńczy ją naczółek z charakterystycznym motywem słońca.

Źródło: paczkow.pl