P.O. "Kamień" - 06. Schron pozorny
27/38
Schron pozorny punktu oporu "Kamień" znajduje się w południowej części ogórdków działkowych. Obiekt wchodzi w skład linii obronnej znanej jako Obszar Warowny Śląsk.
Jest to budowla jednoizbowa z dwoma wejściami. Wykonanie 2 wejść umożliwiało przemieszczanie się żołnierzy w przypadku zasypania dowolnych drzwi ziemią w czasie ostrzału artylerii oblężniczej, co miało miejsce w czasie I wojny światowej.
Ściany schronów są wykonane z miejscowego kamienia wapiennego o zmiennej grubości od ponad 80 cm od strony południowej, do 50 cm od strony zachodniej i północnej. Strop jest żelbetonowy, osadzony na szynach kolejowych. Grubość stropu wynosiła ok. 50 cm, co zapewniało ochroną przed pociskami artyleryjskimi 75 mm. W ścianach schronu były 3 otwory obserwacyjno-strzelnicze. Obiekt ten posiada betonową kopułę, z imitacją otworów strzelniczych. Z większej odległości mogła być ona uznana za kopułę pancerną dla ciężkiego karabinu maszynowego (ckm). Tak też jest oznaczone na niemieckiej mapie wywiadowczej - jako prawdopodobnie z kopuła pancerną.
Południowy schron bierny, obecnie na terenie ogrodu nr 116, posiadał w stropie betonowej kopuły otwór umożliwiający prowadzenie obserwacji. Można ją było dokonać za pomocą urządzeń optycznych, jak peryskopy okopowe lub lornetki nożycowe. Potwierdzenie, czy północny schron bierny również posiadał taki otwór w kopule, jest obecnie niemożliwe. jest to spowodowane przykryciem go płaszczem kamienno-ziemnym i wtórnymi przeróbkami murarskimi we wnętrzu kopuły. Obydwa schrony bierne miały takie sarno przeznaczenie jak i budowę. Pomijam niewielkie różnice w kątowym załamaniu ścian nośnych. W schronie południowym zostało zamurowane prawe wejście, a rów dobiegowy do niego został zasypany. Podobna sytuacja ma miejsce w schronie północnym, na terenie ogrodu nr 103, gdzie zamurowano i zasypano lewe wejście.
W okresie okupacji niemieckiej została usunięta zapora przeciwpancerna i kolczasta, a na wzgórzu 298 powstały ogrody działkowe dla pracowników pobliskiej kopalni Andaluzja. W okresie powojennym zostały one rozbudowane. W wyniku tej działalności, sieć okopów została zasypana, a w otoczeniu np. środkowego schronu nr 49 nadsypano płaszcz ziemny ponad 2 metry grubości.
Łącznikowy punkt oporu Kamień jest ciekawym przykładem polskich fortyfikacji stałych w terenie zurbanizowanym. Czego przykładem są unikalne schrony bierne, ponieważ nigdzie indziej nie zlokalizowano podobnych.
Jak dotrzeć do schronu?
Będąc przy północnym schronie pozornym (obiekt nr 05) należy cofnąć się alejką na wschód i skręcić na południe (pierwsza alejka w prawo). Po przejściu nią do ogrodzenia końcowego (ok. 250 m) skręcamy w prawo i na działce z prawej odnajdziemy poszukiwany obiekt pozorny. Schron znajduje się na terenie prywatnym i nie ma możliwości jego zwiedzania. W odróżnieniu do schronu pozornego nr 5 jest on jednak dobrze widoczny z poza ogrodzenia.
Jego budowa i przeznaczenie są analogiczne do schronu nr 5. Jest to również schron pozorny. Jednakże ze względu na mniejszy stopień zagospodarowania jego otoczenia, bryła schronu jest dobrze widoczna i bardziej czytelna jest jego budowa. Zwiedzanie schronu jest niemożliwe, gdyż jest on na terenie prywatnym.
Źródło:
- W. Machoń, Odcinek od Dobieszowic do Kamienia (Piekary Śląskie) [w:] Fortyfikacje Obszaru Warownego "Śląsk", Historia, przewodnik, s. 74-79
- Tekst: Tablica informacyjna przy obiekcie / Autor: Waldemar Machoń
Fortyfikacje w miejscowości Kamień otrzymały nazwę Łącznikowego Punktu Oporu „Kamień", gdyż zamykały lukę pomiędzy punktem oporu Bobrowniki na północy a punktem oporu Dąbrówka Wielka na południu. Zostały one wybudowane w latach 1936 - 38, stanowiąc przykład fortyfikacji powiązanych z terenem zurbanizowanym.
W 1936 roku na terenie płaskowyżu przylegającego do południowo - zachodniej części Kamienia został wybudowany zespół schronów jako główna pozycja obronna. Składał się on z trzech schronów bojowych i dwóch schronów pozornych.
Obiekty te były osłaniane przez jeszcze jeden schron bojowy wybudowany w głębi zabudowy miejskiej. W 1938 roku główna pozycja obronna została dodatkowo wzmocniona ufortyfikowanym budynkiem przeznaczonym dla organizacji paramilitarnej „Strzelec" (dziś nazywany „Domem Strzelca"). Drogi dojazdowe od strony Bytomia i Szarleja były zamykane zaporami z kilku rzędów szyn kolejowych. Szyny leżały przygotowane na poboczu dróg i w razie konieczności osadzano je w rury wkopane w powierzchnie drogi i blokowano klinami. Schrony głównej pozycji obronnej były osłonięte zaporą przeciwpancerną z wbitych w ziemię szyn kolejowych oraz wysoką i niską zaporą z drutu kolczastego. Budowle te były połączone siecią okopów i rowów łącznikowych. Pomiędzy obiektami bojowymi była wykonana ziemna sieć telefoniczna zapewniająca łączność w ramach punktu oporu i z dowództwem. Wsparcie ogniowe, dwoma armatami polowymi, zapewniał południowy schron artyleryjski punktu oporu Bobrowniki. Maskowanie obiektów realizowano za pomocą malowania farbami, upodobniania do budynków, nasypów ziemnych i nasadzeń roślinności.
Źródło: W. Machoń, Odcinek od Dobieszowic do Kamienia (Piekary Śląskie) [w:] Fortyfikacje Obszaru Warownego "Śląsk", Historia, przewodnik, s. 74-79
- W. Machoń, Odcinek od Dobieszowic do Kamienia (Piekary Śląskie) [w:] Fortyfikacje Obszaru Warownego "Śląsk", Historia, przewodnik, s. 74-79
Inne obiekty znajdujące się w:
OWŚ - 07. Punkt oporu "Kamień"
- P.O. "Kamień" - 01. Schron bojowy nr 48
- P.O. "Kamień" - 02. Schron bojowy nr 49
- P.O. "Kamień" - 03. Schron bojowy nr 50
- P.O. "Kamień" - 04. Schron bojowy nr 51 (zasypany)
- P.O. "Kamień" - 05. Schron pozorny
- P.O. "Kamień" - 06. Schron pozorny
- P.O. "Kamień" - 07. Dom Strzelca
- P.O. "Kamień" - 08. Komora kabli tel. (zasypana)
