Kościół ewangelicko-augsburski w Pszczynie
Świątynia jest kościołem parafialnym parafii ewangelicko-augsburskiej w Pszczynie. Jej powstanie miasto zawdzięcza rodzinie Promnitzów. Została ona wzniesiona w poł. XVIII w. wg projektu nadwornego architekta Promnitzów – Christiana Jahne, któremu pomagał cieśla – Jerzy Prisch. Jej konsekracja miała miejsce w 1746 r. Wraz z powstaniem kościoła ulokowano przy nim szkołę ewangelicką oraz mieszkanie dla nauczyciela.
Kościół w swojej historii przechodził różne koleje losu. W dwa lata po oddaniu go do użytku spłonął w wielkim pożarze miasta, udało się go jednak szybko odbudować, dzięki ofiarności Jana Erdmanna Promnitza. W 1860 r. dobudowano do niego wieżę. Niestety z niewiadomych przyczyn świątynia spłonęła po raz kolejny w 1905 r. Przez kolejne dwa lata trwała jego kolejna w historii odbudowa. Jej zakończenie było możliwe dzięki ofiarności parafian i księcia pszczyńskiego.
Jeżeli chodzi o architekturę świątyni, uwagę zwraca przede wszystkim okazały portal z dwiema kolumnami jońskimi znajdujący się na fasadzie od strony rynku. Element ten jest charakterystyczny dla kościołów ewangelickich, podobnie zresztą jak zdobiące jego wnętrze drewniane empory z dodatkowymi miejscami siedzącymi dla wiernych. W zewnętrznej ścianie kościoła wmurowana jest kamienna płyta nagrobna zmarłego w 1716 r. rycerza Zawadzkiego z Polanki. Świątynię nakrywa dach mansardowy. Centralne miejsce wewnątrz kościoła zajmuje oczywiście ołtarz. Jego ozdobą jest obraz „Wniebowstąpienie Pana Jezusa”, będący darem księżnej Augustyny Anhalt-Koethen. Na loży książęcej, vis a vis ambony, znajduje się herb książęcego rodu Hochberg. Z tyłu, ponad ołtarzem, podziwiać można natomiast niewielki chór muzyczny z organami.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Reformacja dotarła do Pszczyny bardzo wcześnie, bo w kilkanaście lat po śmierci Marcina Lutra. Naukę luterańską oficjalnie wprowadził tutaj książę Karol Promnitz w 1568 r. W ciągu przeszło dwudziestu lat prawie wszystkie miasta i wsie pszczyńskie przyjęły luteranizm. Pierwszym luterańskim księdzem w Pszczynie był ks. Marcin Trzyniecki, jego następcą został Maciej Praetorius. W tym czasie w państwie pszczyńskim bardzo rozbudował się organizacyjnie Kościół Ewangelicki. Proboszczowi w Pszczynie przysługiwał zawsze tytuł superintendenta, tzn. zwierzchnika wszystkich okolicznych parafii.
I poł. XVII w. to okres bardzo trudny dla państwa pszczyńskiego: najazdy Kozaków, Duńczyków, Szwedów, zarazy, pożar (w którym spłonął kościół parafialny) i głód – to wszystko nękało miejscową ludność. Dla pszczyńskich ewangelików był to czas wyjątkowo trudny, albowiem panowała wówczas kontrreformacja. Czeski król Ferdynand, który objął rządy nad Śląskiem postanowił przywrócić rzymski katolicyzm na tym terenie. W 1628 r. wydano edykt bytomski, na mocy którego wszyscy ewangeliccy księża w ciągu 16 dni mieli opuścić zajmowane probostwa oraz granice Pszczyńskiego Wolnego Państwa Stanowego. Za panowania Zygmunta Zygfryda Promnitza wyznanie luterańskie zostało całkowicie stłumione. Odtąd przez następne 50 lat na terenie Górnego Śląska i Śląska Cieszyńskiego nie było ani jednego kościoła ewangelickiego. Dopiero w 1742 r. król pruski Ferdynand II wyraził zgodę na budowę nowego kościoła ewangelickiego. Do prac przystąpiono wiosną 1744 r. Jednak w 1748 r., w dwa lata po oddaniu go do użytku, nowy kościół spłonął w pożarze, który zresztą zniszczył całe miasto. Dzięki darowiznom księcia Jana Erdmanna Promnitza zdołano odbudować i miasto i kościół. Kolejna tragedia wydarzyła się w nocy z 24 na 25 stycznia 1905 r. Wówczas z nieznanych przyczyn kościół spłonął ponownie. Ofiarność parafian i księcia pszczyńskiego pozwoliły odbudować świątynię w ciągu dwóch lat. Jej uroczystego poświęcenia dokonano 3 stycznia 1907 r. Księżna Augustyna Anhalt-Coethen podarowała wówczas obraz przedstawiający Wniebowstąpienie Pana Jezusa, który umieszczono w ołtarzu. Księżna Matylda podarowała natomiast kościołowi cztery srebrne lichtarze. W 1945 r. proboszczem kościoła w Pszczynie został ks. Jan Motyka, który funkcję tę sprawował aż do 1982 r. W 1984 r. na urząd proboszcza został wprowadzony ks. Jan Badura, który tę godność sprawuje do chwili obecnej.
Źródło: peuk.fiiz.pl
