Cmentarz żydowski w Raciborzu
Cmentarz żydowski w Raciborzu to dzisiaj tak naprawdę wspomnienie dawnego kirkutu. Do czasów współczesnych w miejscu tym nie zachował się bowiem żaden nagrobek. Pomiędzy pięknymi zabytkowymi okazami starodrzewia można jedynie spotkać gdzieniegdzie fragmenty starych nagrobków, stanowiących dzisiaj jedyną pamiątkę po żydowskich mieszkańcach Raciborza.
Tu, gdzie dzisiaj dominują jedynie wspomnienia, w 1814 r. założony został cmentarz o powierzchni ok. 2 ha. Największa ilość nagrobków pochodziła z II poł. XIX i początku XX w. Wykonane były z czarnego garbo, czarnego, białego i różowego marmuru, granitu oraz piaskowca. Posiadały kształt tradycyjnych żydowskich macew i obelisków. Prezentowały niezwykłe bogactwo form i stylów sztuki nagrobnej. Dzisiaj podziwiać je można jedynie na widokówkach znajdujących się w zbiorach Muzeum w Raciborzu.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia raciborskiej społeczności żydowskiej zaczęła się bardzo dawno temu. Już bowiem pod koniec XI w. w obecnym kościele pw. św. Mikołaja mieściła się – wg podań ludowych – podobno bożnica. Informacje historyczne na temat Żydów potwierdzają ich obecność na terenie miasta w 1379 r. Już wówczas Racibórz jako duży ośrodek handlowo-rzemieślniczy przyciągał nowych osadników. W 1495 r. raciborscy Żydzi posiadali już własną synagogę, mieszczącą się na rogu obecnych ulic Solnej i Leczniczej. XVI w. zapisał się w historii raciborskiego żydostwa jako okres nasilonego antysemityzmu. W 1510 r. bowiem książę raciborski Walenty wydał mieszczanom przywilej, na mocy którego Żydom nie wolno było osiedlać się w mieście, co ułatwiło ich wypędzenie z Raciborza. Powrócili oni jednak – przybywając głównie z Białej – i to w liczbie wystarczającej do założenia domu modlitwy. W 1796 r. w Raciborzu mieszkało 30 żydowskich rodzin. W tym okresie, dokładnie od 1803 r. istniał w Raciborzu Królewski Urząd Tolerancji Żydów. Wydanie w 1812 r. przez króla Fryderyka Wilhelma III korzystnego dla Żydów edyktu emancypacyjnego zapoczątkowało zdecydowany rozwój raciborskiej gminy mozaistycznej.
W 1814 r. gmina żydowska zakupiła na tzw. Wilczej Górce teren pod założenie cmentarza. Pierwszy pochówek odbył się w trzy lata później. Wcześniej Żydzi raciborscy chowani byli na nekropoliach pobliskich miejscowości lub w miastach, skąd pochodzili, tj. w Białej Prudnickiej, Bodzanowie i Mikołowie. Po dwukrotnym powiększeniu terenu cmentarza, osiągnął on wielkość 2,03 hektara. Najstarszym udokumentowanym nagrobkiem z raciborskiej nekropolii jest macewa z grobu Rosalii Wachsner z 1821 r. Pochówki trwały do przełomu lat 1940/1941. W 1973 r. ówczesne władze miasta podjęły decyzję o likwidacji cmentarza. Okoliczni kamieniarze rozgrabili wówczas pozostałe macewy, przerabiając na nagrobki na cmentarzach katolickich.
Na koniec warto dodać, iż gmina żydowska posiadała ponadto w Raciborzu synagogę, pierwotnie wzniesioną w latach 1828–1830 oraz postawioną na jej miejscu nową budowlę sakralną z 1889 r., która przetrwała do Nocy Kryształowej w 1938 r., kiedy to została spalona przez hitlerowców. Pozostałe po niej mury zostały rozebrane dopiero w 1958 r. Obecnie w tym miejscu znajduje się skwer.
Źródło: peuk.fiiz.pl
