Kanał Gliwicki w Rudzińcu
Kanał Gliwicki w miejscowości Rudziniec. To malownicza droga wodna o długości 41,2 km, łącząca Gliwice z rzeką Odrą i portem w Kędzierzynie-Koźlu. Powstał w latach 1935–1939 w miejsce przestarzałego Kanału Kłodnickiego i przez pewien czas nosił nazwę Kanału Hitlera. Jego budowa znacząco usprawniła transport wodny w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym.
Kanał posiada 12 śluz, rozmieszczonych parami na 6 stopniach wodnych, o łącznym spadku 43,60 m. Dwie z nich mają spadek przekraczający 10 m. Projektowana głębokość wynosiła 3,5 m, jednak na skutek zamulenia jest obecnie mniejsza. Śluzy o szerokości 12 m mają długość ok. 72 m, co ogranicza przepustowość kanału i wymusza rozczepianie dłuższych zestawów pchanych. Kanał jest zasilany wodą ze zbiornika retencyjnego Dzierżno Duże oraz rzek Kłodnica i Drama.
Ważnym elementem kanału jest syfon Kłodnicy – unikalna konstrukcja hydrotechniczna, w której rzeka Kłodnica przepływa pod Kanałem Gliwickim, tworząc bezkolizyjne skrzyżowanie cieków wodnych. Znajduje się on około 2 km poniżej śluzy nr 2 w Nowej Wsi. W pobliżu można zobaczyć przyczółki niedokończonego mostu w Lenartowicach.
Choć Kanał Gliwicki nadal spełnia normy III klasy żeglowności i może obsługiwać statki o zanurzeniu do 1,6 m, jego stan techniczny wymaga modernizacji, szczególnie w zakresie odmulania i przebudowy śluz. Pomimo tych wyzwań pozostaje kluczową arterią transportową i atrakcją hydrotechniczną regionu.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia Kanału Gliwickiego rozpoczyna się na początku XIX w. wraz z budową Kanału Kłodnickiego, który przez prawie 100 lat wykorzystywany był do transportu węgla, wyrobów hutniczych i innych towarów. Rozwój przemysłu, a co za tym idzie, wzrost zapotrzebowania na usługi transportowe i zwiększenie ruchu wodnego, wymusiły powiększenie Kanału Kłodnickiego, a w rezultacie jego przebudowę. Jednak w latach 20. XX w. znaczenie kanału spadło, co miało swoje uzasadnienie polityczne, a także było spowodowane oddaniem do użytku w 1914 r. Kanału Centralnego.
Przełom dotyczący planów budowy nowego kanału nastąpił po plebiscycie śląskim, albowiem rola gospodarcza Gliwic znacznie po nim wzrosła. Budowa Kanału Gliwickiego miała być szansą na spadek cen węgla, szybszy rozwój przemysłu, a także lekarstwem na bezrobocie. Ważnym argumentem stało się ponadto militarne znaczenie nowej drogi wodnej.
Pierwsze prace nad budową Kanału Gliwickiego zostały podjęte w 1933 r. Wyburzono wówczas ponad 100-letni pałac w Łabędach, 60 budynków i przeniesiono 20 gospodarstw. Właściwe prace rozpoczęto wiosną 1934 r. W maju tego roku miało miejsce wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę, które odbyło się w obecności Rudolfa Hessa.
Kanał na większości odcinków miał przebiegać równolegle do starego kanału. Tam, gdzie koryta pokrywały się, konieczne było wyburzenie starych śluz, czym zajęła się specjalnie do tego sprowadzona ekipa z Zabrza. W pobliżu powstających śluz budowano jednocześnie schrony przeciwlotnicze, które zachowały się zresztą do dnia dzisiejszego.
Wraz z budową kanału realizowano inne inwestycje mające ułatwić transport z i do portu. Budowano autostradę (głównym inwestorem były koleje niemieckie), w 1939 r. doprowadzono do portu linię kolejową. Do 1942 r. wybudowano również szereg mostów. Poza nielicznymi wszystkie służą do dziś, a wraz z powstałymi po wojnie jest ich obecnie 19 (w tym 4 kolejowe).
W 1970 r. otwarto Kanał Kędzierzyński długości ok. 5,6 km, łączący Kanał Gliwicki z Zakładami Azotowymi w Kędzierzynie-Koźlu. Do 1983 r. transportowano nim nawozy sztuczne. Obecnie jest otwarty dla żeglugi, jednak nie jest wykorzystywany.
Źródło: peuk.fiiz.pl
