Pomnik Nauczycieli Ofiar Faszyzmu w Sandomierzu

Przed budynkiem Gimnazjum nr 1 przy ul. Cieśli znajduje się pomnik przedstawiający opaloną, rozłożoną do czytania książkę. "GINĄ NAUCZYCIELE - PALI SIĘ KSIĄŻKA" - motto przewodnie autora. Pomnik ten został wzniesiony z inicjatywy członków Związku Nauczycielstwa Polskiego w Sandomierzu w roku 1987 i ,jak brzmi napis na cokole, w 80. rocznicę powstania Związku. Jest on wyrazem pomięci nauczycieli - ofiar faszyzmu poległych w czasie II wojny światowej, jak również oddaniem hołdu dla licznej rzeszy pedagogów, którzy z narażeniem życia prowadzili tajne nauczanie. Początkowo pomysł ograniczał się do wykonania tablicy pomnikowej, jednakże w trakcie szerszej dyskusji zdecydowano, że bardziej wymowny będzie monument o przestrzennej formie. Komitet budowy pomnika zlecił wykonanie projektu artyście rzeźbiarzowi Szczepanowi Siudakowi, który przedstawił do zatwierdzenia model gipsowy. Po analizie projektu zdecydowano, że niektóre elementy muszą ulec zmianie, a mianowicie w autorskiej wersji, wsród cytatów na opalonych stronach ksiązki znajdowały się nazwy miejscowości takie jak: KOZIELSK, OSTASZKOWO, CHARKÓW - miejsca mordu tysięcy Polaków z różnych grup zawodowych (i nauczycieli). Pomimo powszechnej wiedzy o miejscach zagłady Rodaków, napisy te, nie tylko mogły znaleźć się na pomniku, ale również musiały być usunięte z gipsowej makiety. Po tej "korekcie" w październiku 1986 roku został wykonany model w naturalnej wielkości i po ostatecznej akceptacji we wrześniu 1987 roku pomnik został wziesiony, a w październiku, w Dniu Nauczyciela, uroczyście odsłonięty. Bryła pomnika została wykonana z żelbetonu, a następnie poddana metalizowaniu poprzez natryskowe stapianie w wysokiej temperaturze mosiężnego drutu. Tak przygotowana nawierzchnia, oprócz swej formy, do złudzenia przypomina wyciągniętą z pogorzeliska książkę. Betonowy cokół obłożony został kamiennymi płytami z czerwonego piaskowca, na którym znajduje się palnik z wewnętrzną instalacją gazową, zapalany na czas odbywania uroczystości. 

Źródło: pamiec.sandomierz.pl