Zamek Czocha
100/790 z 26 października 1960
Zamek Czocha to obronny zamek wzniesiony jako warownia graniczna na pograniczu śląsko-łużyckim z inicjatywy króla czeskiego Wacława II w latach 1241-1247. Zamek położony jest malowniczo na granitowo-gnejsowym wzgórzu w dolinie rzeki Kwisy. W XVI wieku został przebudowany ze średniowiecznej warowni obronnej na okazałą rezydencję renesansową. amek Czocha położony jest w miejscowości Sucha w Gminie Leśna, nad Jeziorem Leśniańskim na rzece Kwisie w polskiej części Łużyc Górnych.
Pierwotna nazwa Zamku Czocha brzmiała prawdopodobnie Czajków (1329: castrum Caychow), przed 1945 Tzschocha. Zamek ma bogatą historię, związanych jest z nim także wiele legend, a najciekawsza dotyczy „studni niewiernych żon". Byt tłem filmów: "Gdzie jest generał", "Tajemnica Twierdzy Szyfrów", "Dwa światy".
Zamek Czocha posadowiony jest na gnejsowych skałach należących do metamorfiku izerskiego. Najstarszą część stanowi, stojący przy głównych bramach (istnieją dwie, starsza dolna i nowa górna), stołp - później obudowany częścią mieszkalną. Z części mieszkalnej najstarszy jest północny fragment.
W Zamku Czocha obecnie znajduje się hotel i restauracja. Przed zamkiem przy drodze znajduje się obszerny parking (płatny) dla samochodów osobowych.
Godziny otwarcia Zamku Czocha dla turystów:
- codziennie w godz. 10.00 – 19.15 (ostatnie wejście około godziny 18:00)
- codziennie w godz. 10.00 – 20.00 (lipiec – sierpień, ostatnie wejście godz.: 18:30)
- codziennie w godz. 10:00 – 18:15 (listopad – kwiecień, ostatnie wejście godz. 17:00)
Zamek Czocha powstał w II połowie XIII wieku jako warownia obronna północnej granicy Czech z inicjatywy króla czeskiego Wacława II. W roku 1315 książę piastowski Henryk Jaworski żeni się z Agnieszką, córką Wacława II i otrzymuje jako wiano zamek wraz z ziemiami przyległymi. Nie mając następcy Henryk zawiera 1 lipca 1345 roku porozumienie z siostrzeńcem, Bolkiem II Świdnickim, na mocy którego w rok później przejmuje on księstwo Jaworskie wraz z zamkiem Czocha. Po śmierci Bolka II (1368) i żony Agnieszki (1392) księstwo wraz z zamkiem Czocha zostają włączone do królestwa Czech. Zamek traci wówczas znaczenie strategiczne jako warownia graniczna. Zostaje siedzibą rodów rycerskich. Od 1420 roku właścicielem jest możnowładca, radca cesarski Hartung von Klüks. W czasie jego dłuższej nieobecności w zamku, został on opanowany przez husytów pod wodzą Czirina. Wiosną następnego roku Hartung wrócił z Bazylei, zgromadził oddziały wojskowe i odbił zamek, rozprawiając się krwawo z husytami. W roku 1453 Zamek przejmuje Kacper von Nostitz, rozpoczynając władanie tego rodu przez 250 lat. W wieku XVI., szczególnie za panowania Abrahama Nostitza, zamek zostaje gruntownie przebudowany w stylu renesansowym, wyposażony w dzieła sztuki i dostosowany do broni palnej, powstają basteje. Następna przebudowa miała miejsce około roku 1611. Po zakończeniu wojny trzydziestoletniej, zamek uzyskuje formę okazałej rezydencji, a głęboką fosę zamieniono na zwierzyniec, budując nad nią most.
W 1703 roku, majątek okręgu Kwisy kupił za 152 tysiące talarów Johann Hartung von Uechtritz, jeden z najbardziej wpływowych ludzi na dworze króla Augusta II Sasa. Za 53 tysiące talarów uzyskuje też zezwolenie na utworzenie ordynacji. W nocy z 17 na 18 sierpnia 1793 roku ogromny pożar zamienia zamek w ruinę, kładąc kres świetności rezydencji i niszcząc bogate zbiory. Właściciele przystąpili do odbudowy w następnym roku. Kolejną rekonstrukcję przeprowadzono w latach 1909-1914 po zakupie zamku przez drezdeńskiego przemysłowca Ernsta Gütschowa dyrektora ?Jasmatzi Werke" w Dreźnie. Prace te wykonał profesor Bodo Ebchardt z Berlina. Odbudowa unowocześniła wnętrza i odtworzyła stylowy nastrój Zamku. Obecnie zamek jest obiektem hotelowym - ogólnie dostępnym.
Źródło: Tablice informacyjne przy zamku.
- Guerquin Bohdan, Zamki w Polsce, Arkady 1974
- Łuczyński Romuald M. Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 89
