Dom Cochlera w Tarnowskich Górach
A/719/2020 z 19 października 2020
Dom Cochlera w Tarnowskich Gorach to budynek, w którym jeszcze do 2020 roku działała najstarsza w mieście apteka „Pod Białym Aniołem”, założona pod koniec XVIII w. przez Johanna Friedricha Davida Cochlera, burmistrza Tarnowskich Gór (1792–1807). Obiekt reprezentuje styl renesansowy z klasycystyczną fasadą. Znajduje się w centrum miasta na rogu Rynku i ulicy Górniczej.
Obiekt posiada siedmioosiową elewację frontową z figurą anioła nad wejściem. Na przełomie XIX i XX w. od strony ulicy Górniczej dobudowano do niego przybudówkę zwieńczoną attyką i ozdobnym szczytem z motywami roślinnymi. Bogato zdobione elewacje przybudówki posiadają m.in. pilastry o głowicach z motywami roślinnymi. W pomieszczeniach apteki zachowały się sklepienia krzyżowe i charakterystyczne lukarny oeil-de-boeuf. Obecna elewacja została wykonana w 1994 r.
Obecnie, w tym wspaniałym zabytkowym budynku znajduje się nadal apteka „Pod Aniołem”, która jest najstarszą apteką nie tylko w Tarnowskich Górach, ale również jedną z najstarszych działających w Polsce.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Apteka „Pod Białym Aniołem” była pierwszą prywatną apteką w Tarnowskich Górach, choć już przed jej powstaniem miasto utrzymywało aptekę w ratuszu. Sprawiało to jednak wiele problemów, w związku z czym magistrat postanowił oddać ją w prywatne ręce. W 1790 r. zwrócił się z tą propozycją do aptekarza Cochlera, który jednak nie przyjął jej przede wszystkim z uwagi na trudne czasy związane z rozbiorami i rewolucją francuską.
Cochler nie przejął apteki magistrackiej, ale miał swoją. Trudno jest ustalić samą datę założenia apteki „Pod Białym Aniołem”. Przypuszcza się, że powstała w latach 1786–1792.
Cochler był człowiekiem bardzo dynamicznym i obrotnym. Jako jeden z pierwszych w Niemczech wyrabiał czekoladę w swojej fabryce. Oprócz tego był również właścicielem fabryki wody sodowej. W roku 1792 został wybrany na burmistrza Tarnowskich Gór i urząd ten piastował do 1807 r.
28 stycznia 1839 r. z inicjatywy nadsztygara Rudolfa von Carnalla w wynajętym pokoju w aptece Cochlera otwarto dla 14 uczniów systematyczną szkołę górniczą, która przygotowywała młodzież do pracy w kopalni „Fryderyk”. Pomimo wysokiego czynszu, który wynosił wówczas 40 talarów, po kilku latach jej funkcjonowania, zaczęło jednak brakować miejsca dla stale zwiększającej się liczby uczniów. Z tego też względu w 1855 r. szkołę przeniesiono z domu Cochlera na ulicę Gliwicką 25.
Po Cochlerze „Aptekę pod Białym Aniołem” odziedziczyli: Friedrich Rudolph Cochler (1795–1853) i Karl Cochler (1818–1872). Od ich nazwiska, uliczka za apteką – dzisiejsza Jurczyka – aż do okresu międzywojennego nazywano Cochlera (Kochlergasse). Po śmierci Cochlera (1872) Apteka przeszła w ręce Ludwiga Buhl, a w 1875 r. przejął ją Emil Woltersdorf (1843–1878). Następnym właścicielem Apteki (po 1880 r.) był Max Loewe. Prawdopodobnie w 1890 r. parter kamienicy został przebudowany, a w miejscu przylegającego od zachodu ogrodzonego dziedzińca, powstała jednokondygnacyjna dobudówka z bogatą artykulacją oraz motywem sowy i kartuszem z inicjałami właściciela – „ML”. Na najstarszym zachowanym zdjęciu na szyldzie apteki widniej imię Louise Loewe – być może wdowy po Maxie.
Kolejnym właścicielem był Theodor Behnsch (aptekarz i radny miejski). W 1902 r. kolejne drobne przebudowy przeprowadzono pod kierunkiem mistrza budowlanego Johannesa Kindlera. Po lewej stronie powstało wówczas wielkie okno wystawowe – sklepu odzieżowego prowadzonego przez Salo Behnscha. Prawdopodobnie wtedy przeniesiono również figurę anioła między okna na piętrze. W 1922 r. aptekę kupił Tadeusz Bogdany, a w okresie okupacji przejął ją Erwin Raschka.
Źódło: peuk.fiiz.pl
