Kościół pw. św. Marcina Biskupa i Wyznawcy w Tarnowskich Górach - Starych Tarnowicach
638/66 z 02/05/1966
Nowy kościół pw. św. Marcina Biskupa i Wyznawcy jest świątynią rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która położona jest na terenie dekanatu Stare Tarnowice w diecezji gliwickiej. Funkcję tę pełni od początku XX w., wcześniej bowiem kościołem parafialnym była pochodząca z początku XV w. świątynia pw. św. Marcina, obecnie pełniąca rolę kaplicy cmentarnej.
Nowy kościół w Starych Tarnowicach został wzniesiony z uwagi na rosnącą liczbę wiernych, której stara świątynia nie była już w stanie pomieścić. Inicjatywa wybudowania obiektu była zasługą miejscowego proboszcza ks. Ludwiga Spohra (z którego inicjatywy odremontowano także w 1914 r. starą świątynię) oraz hrabiego Henckla von Donnersmarcka, który całość ufundował.
Kościół został wzniesiony w latach 1899–1902 wg projektu Ludwiga Schneidera, naczelnego architekta rejencji opolskiej, który zresztą osobiście pokierował pracami budowlanymi.
Neogotycka świątynia jest obiektem trójnawowym, halowym, z zamkniętym półkoliście prezbiterium, obniżonym w stosunku do nawy głównej. Budynek wieńczą dwie wieże: w części południowej duża, czworoboczna, zakończona iglicą oraz ośmioboczna wieżyczka schodowa. Do kondygnacji dzwonowej wieży prowadzą drewniane schody. Znajdują się tutaj trzy dzwony z 1957 r. oraz czwarty – stary, brązowy dzwonek fundacji ks. proboszcza Antoniego Burzyka. Dawniej był on prawdopodobnie umieszczony w starym kościele.
Wnętrze kościoła pozbawione jest istotnej wartości artystycznej, stanowiąc jednocześnie przykład zbitki odmiennych stylowo elementów typowych dla wielu obiektów sakralnych z przełomu XIX/XX w. Polichromie wypełniają szczelnie wszystkie skrawki ścian. Dobrze zachowane witraże pochodzą z okresu wznoszenia kościoła. Wszystkie figury oraz stacje drogi krzyżowej wyrzeźbione zostały w drewnie lipowym, a później polichromowane. Murowany chór muzyczny wsparty jest na filarach.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Wiek XVI i XVII to w historii Tarnowskich Gór czas dominacji protestantów. To oni jako pierwsi założyli na terenie miasta swoją gminę, wznosząc w 1528 r. pierwszy na terenie Górnego Śląska kościół ewangelicki (obecnie katolicki kościół pw. św. Piotra i Pawła). W związku z powyższym katolicy zamieszkujący miasto należeli do parafii w położonych w pobliżu Starych Tarnowicach (które dopiero w 1946 r. stały się częścią Tarnowskich Gór). Miejscowość ta była wzmiankowana już w 1313 r., a więc dużo wcześniej niż Tarnowskie Góry. Wzniesiony tutaj w 1410 r. przez katolików kościół pw. św. Marcina Biskupa i Wyznawcy, początkowo należał do parafii Repty, ale już w 1415 r. erygowana została tutaj parafia pod tym samym wezwaniem. W latach 1570–1608, tak jak wiele innych śląskich świątyń, kościół należał do ewangelików. W jego historii ważny jest wiek XVIII w., w którym to nastąpiła jego najważniejsza przebudowa przeprowadzono przez tutejszych dziedziców Hunterów von Grandonów, po której został konsekrowany w 1708 r. Powiększono wówczas prezbiterium, dobudowano od północy kaplicę św. Wacława, a wnętrze pokryto freskami. Polichromia, która wtedy powstała, szczególnie w prezbiterium, to jeden z najpiękniejszych i najcenniejszych elementów kościelnego wnętrza. W latach 40. XVIII w. zamożny chłop z Piasecznej, Szymon Brzoska, dobudował do kościoła od południa kaplicę św. Jana Nepomucena, w której na suficie namalowano sceny z życia świętego.
Obecny, nowy neogotycki kościół parafialny, także pw. św. Marcina Biskupa i Wyznawcy, wzniesiono na przełomie XIX/XX w. z fundacji hrabiego Henckla von Donnersmarcka, z uwagi na fakt, iż stara gotycka świątynia nie była w stanie pomieścić wzrastającej liczby wiernych. Od tej pory, położony obok stary kościół pw. św. Marcina pełni rolę świątyni cmentarnej. Warto tutaj dodać, iż pierwotne plany wzniesienia nowej świątyni zakładały zburzenie zabytkowego kościoła, ale na szczęście nie doszło do ich realizacji.
W 1985 r. z parafii Stare Tarnowice została wydzielona nowa parafia – Opatowice.
Źródło: peuk.fiiz.pl
