Cmentarz żydowski w Ustrzykach Dolnych

Zgodnie z linią ustaloną przez sowiecko-polską komisję delimitacyjną z 1951 r., w odległości kilku kilometrów od Ustrzyk Dolnych przebiega dzisiejsza granica Polski. Do 1951 r. było jednak inaczej - obszar pomiędzy wsią Liskowate a Dwernikiem należał do ZSRR. Z inicjatywy ZSRR, 15 lutego 1951 r. zawarto umowę, na podstawie której dokonano wymiany terytoriów przygranicznych. W zamian za położone w Bieszczadach okolice Ustrzyk Dolnych strona polska odstąpiła Ukraińskiej SRR obszar tzw. kolana Bugu. Wydawało się wówczas niepojęte, że Moskwa w zamian za bieszczadzkie lasy i szyby naftowe z kończącymi się zasobami wspaniałomyślnie zrezygnowała z ekwiwalentu pieniężnego za poniesione przy wymianie straty! Zadowolono się kilkoma miastami, pokaźnym obszarem czarnoziemów i odkrytymi jeszcze przed II wojną światową przez profesora Uniwersytetu Lwowskiego, Jana Samsonowicza, obfitymi złożami węgla kamiennego. Ukraińska SRR odzyskała ponadto odcinki linii kolejowych pozwalające na nieskrępowany ruch pociągów na trasach Rawa Ruska - Sokal i Włodzimierz Wołyński - Sokal - Żółkiew. W krótkim czasie okazało się, że głównym powodem tej "wymiany" był węgiel kamienny. W Krystynopolu, przemianowanym na Czerwonohrad, szybko wybudowano kopalnię, w której wydobywa się kilkanaście milionów ton węgla rocznie (z tej samej formacji geologicznej co węgiel pozyskiwany w Bogdance w Zagłębiu Lubelskim). Zgodnie z umową z 15 lutego 1951 r., wymianie nie podlegał majątek nieruchomy. Po obu stronach granicy została wysiedlona ludność z własnym dobytkiem. Dla wielu Polaków był to osobisty dramat, gdyż mnóstwo rodzin zdołało już, w pięć lat po wojnie, zagospodarować się na nowo. Musieli zostawić wyremontowane domy, by przenieść się w dzikie i zacofane bieszczadzkie strony. W Krystynopolu, Bełzie, Uhnowie oraz innych miejscowościach w maju 1951 r. ogłaszano, że wszyscy mieszkańcy najpóźniej do listopada muszą opuścić swoje zagrody. Świadkowie tamtych dni pamiętają przyjeżdżające na główne place ciężarówki, z których przez megafony informowano o planowanym przesiedleniu, a następnie wśród zebranych rozdawano butelki wódki - środek uśmierzający wszelkie niepokoje...