Wielka Krokiew w Zakopanem

W 1886 r. Zakopane oficjalnie uzyskało status uzdrowiska. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości każde uzdrowisko w kraju miało obowiązek opracowania tzw. planu regulacyjnego, polegającego na uporządkowaniu polityki przestrzennej miasta i określenia obszaru niezabudowanego, przeznaczonego na rekreację i sport. W 1923 r., z inicjatywy Ministerstwa Robót Publicznych, obszar od Kuźnic poprzez Bogówkę po szczyt Krokiew został objęty nowym projektem zagospodarowania architektonicznego – sporządzonym w 1922 r. przez inż. Karola Stryjeńskiego – jako park turystyczno-sportowy, który został włączony do planu regulacyjnego miasta Zakopane. W projekcie tym umieszczono liczne obiekty sportowe, w tym m.in. skocznię narciarską. W celu realizacji poczynionych zamierzeń powołano spółkę „Park Sportowy” (z księdzem-taternikiem Janem Humpolą jako prezesem) i rozpoczęto realizację inwestycji.

Skocznia pod Krokwią nie jest najstarszym tego typu obiektem w Polsce, już w 1920 r. zbudowano bowiem skocznię w dolinie Jaworzynce. Po kilku latach, odległości jakie można było na niej osiągać (poniżej 40 m) przestały dorównywać możliwościom, które niósł szybki rozwój dyscypliny. Konstrukcja obiektu w rejonie góry Krokiew miała umożliwiać bezpieczne skoki ponad 40 m. Jeszcze jeden aspekt czynił nową skocznię lepszą od tej jaworzyńskiej – lokalizacja (usytuowana bliżej centrum miasta i na stoku gwarantującym dłuższe utrzymywanie się pokrywy śnieżnej).

Na miejsce budowy wybrano północny stok szczytu Krokiew – teren wydzierżawiony przez spółkę „Park Sportowy” na 50 lat, na bardzo korzystnych warunkach, od hrabiego Władysława Zamoyskiego. Projekt ogólny skoczni sporządził w 1923 r. Karol Stryjeński, a dokumentację techniczną – szwedzki inżynier nazwiskiem Sellström, bądź Sandström. Przed rozpoczęciem budowy całe zamierzenie uzyskało pozytywną opinię Państwowej Rady Ochrony Przyrody oraz – jak donosił „Głos Zakopiański” z 25 grudnia 1923 – było konsultowane z „powagami narciarskimi”. Podkreślano bezpieczeństwo konstrukcji skoczni i jej nowoczesność. Jednak z powodu niewystarczających środków finansowych prace nie mogły być prowadzone zgodnie z zaplanowanym harmonogramem. Z inicjatywy Stryjeńskiego chętni mogli kupować udziały na budowę, a dużą rolę w pracach budowlanych odegrało wojsko. Znaczna większość robót została wykonana przed końcem 1924 r., jednak prowizorycznie wykończony obiekt – o rozbiegu długości 78 m, zeskoku długości 114 m oraz nachyleniu progu 38 stopni – oddano do użytku pod koniec stycznia 1925 r. (w styczniu 1925 r. Rada Gminna Zakopanego wsparła „Park Sportowy” subwencją na rzecz skoczni). Uroczysta inauguracja, połączona z konkursem skoków, miała miejsce 22 marca 1925. Pierwszym zwycięzcą i rekordzistą Wielkiej Skoczni został Stanisław Gąsienica-Sieczka (30 m, 36 m), za nim uplasowali się kolejno Henryk Mückenbrunn (32 m, 29 m) i Aleksander Rozmus (29,5 m, 33 m). Po przeprowadzeniu zawodów wykonywano jeszcze ostatnie roboty budowlane. Pierwszy rekord nie był zachwycający, jak na ówczesne czasy (zawody odbyły się jednak przy fatalnej pogodzie oraz na kiepskim śniegu) i nie uległ zmianie w czasie kolejnego konkursu (mistrzostw Zakopanego rozegranych w dniach 16–17 stycznia 1926), ale z powodu niedostatku śniegu rozbieg był wówczas skrócony o połowę. Mimo tego Stanisław Gąsienica-Sieczka uzyskał odległość 34,5 m. Jednak pierwsze miejsce zajął Norweg Wilhelm Stolpe, trener amator, który szkolił w sezonie skoczków z zakopiańskiego klubu. Już kilka dni później, 24 stycznia 1926, Tadeusz Zaydel ustanowił nowy rekord (40,5 m) i od tej pory posypała się lawina coraz lepszych wyników uzyskiwanych na Wielkiej Krokwi, która była wtedy kilkukrotnie przebudowywana, a prasa pisała o dużych możliwościach, które ona daje.

Trzykrotnie Wielka Krokiew była miejscem rozgrywania konkursów skoków podczas mistrzostw świata w narciarstwie klasycznym (więcej razy – siedmiokrotnie – ta impreza odbywała się jedynie w Lahti oraz w Falun – pięciokrotnie). Specjalnie na odbywające się tu Mistrzostwa Świata w 1929 r. zmieniono nieco rozbieg, zeskok (na którym wybudowano trybuny), profil skoczni oraz postawiono lożę sędziowską. Zmagania skoczków, w temperaturze minus 30 stopni, śledziło około 10 tys. widzów. W 1932 r. zmarł jeden z twórców Wielkiej Krokwi – Karol Stryjeński i od tej pory do 1989 r. skocznia nosiła jego imię. Wielka Krokiew jeszcze dwukrotnie gościła światowy czempionat – w 1939 r. i 1962 r. W obu przypadkach z powodu braku śniegu trzeba go było zwozić spoza Zakopanego – przed ostatnimi mistrzostwami jak się okazało niepotrzebnie, gdyż na kilka dni przed zawodami spadł obfity śnieg, który musiał zostać usunięty przez spychacze i ludzi na nartach. W dniu konkursu ustanowiono dwa rekordy: liczby widzów pod skocznią (ponad 120 tys., do dziś nie pobity) oraz długości skoku (103 m Helmuta Recknagela).

Od 1980 r. (z przerwami w latach: 1981–1989, 1991–1995, 1997, 2001) na Wielkiej Krokwi odbywają się zawody najważniejszego cyklu w skokach narciarskich – Pucharu Świata. Pierwszy konkurs Pucharu Świata zgromadził na trybunach 40 000 widzów. W latach: 1999, 2001, 2007 i 2008 odbywały się tu również konkursy skoków Pucharu Świata w kombinacji norweskiej.

W 1989 r. Rada Narodowa Zakopanego zmieniła patrona skoczni – został nim Stanisław Marusarz, zwany „królem Wielkiej Krokwi”. Na Wielkiej Krokwi podczas zimowej uniwersjady (2001) odbył się konkurs skoków, którego zwycięzcą został Łukasz Kruczek. 6 czerwca 1997, podczas VI. podróży apostolskiej do Polski, pod Wielką Krokwią odbyła się msza święta, celebrowana przez papieża Jan Paweł II, w której udział wzięło od 250 tys. do 300 tys. wiernych. 1 stycznia 2000, Wielka Krokiew straciła homologację FIS, przez co nie mogły być na niej rozgrywane żadne zawody pod egidą tej organizacji. Ostatnia została przyznana na posiedzeniu w Harrachovie pod warunkiem przebudowy skoczni, łącznie ze zmianą starej wieży sędziowskiej. Prace rozpoczęto 3 sierpnia 2000, a większość zakończono już 4 miesiące później. Koszt prac wyniósł 2,2 mln złotych. Oprócz zmiany parametrów (przesunięcie punktu konstrukcyjnego, zmiana kąta nachylenia progu i zeskoku, skrócenie zeskoku, zmniejszenie nachylenia wybiegu skoczni z 7 do 0 st.) przebudowano sieć kanalizacji burzowej oraz wykonano drenaż na zeskoku i wybiegu. Podczas wykonanej latem 2004 r. przebudowy na zeskoku położono igelit, a Zakopane otrzymało prawo organizacji Letniej Grand Prix w skokach narciarskich (w 2004 r. Wielka Krokiew była areną pierwszych w historii skoków nocnych LGP). W latach 2009–2011, za kwotę ponad 12 milionów złotych pod skocznią wybudowano trzykondygnacyjny pawilon, mieszczący pomieszczenia dla VIP-ów, sale ekspozycyjno-wystawowe i stanowiska dla komentatorów sportowych. W latach 2016–2017 skocznia przeszła rozbudowę, przeprowadzoną w dwóch etapach. W połowie sierpnia 2016 r. rozpoczęto pierwszy etap przebudowy, na który składała się między innymi rozbiórka starej konstrukcji, a następnie wykonanie nowej, betonowej, a ponadto także montaż torów lodowych i zmiana kąta nachylenia progu skoczni z 10,5 na 11 stopni. Zakończenie prac zaplanowano na listopad-grudzień 2016 r. Przebudowa najazdu zakończyła się zgodnie z planem i 26 grudnia 2016 na obiekcie odbyły się mistrzostwa Polski w skokach narciarskich. Wiosną 2017 r. rozpoczął się drugi etap, podczas którego przebudowany został zeskok skoczni: obniżona została bula, dolna część zeskoku została nieco pogłębiona, wymienione zostały bandy i schody, ponadto skocznia otrzymała nowy igelit. Planowane koszty modernizacji miały wynieść ok. 10 milionów złotych, lecz po zakończeniu prac w listopadzie 2017 r. oszacowano je na 12 milionów złotych. 19 listopada 2017 skocznia otrzymała homologację FIS, ważną do 18 listopada 2022, niezbędną do przeprowadzenia zawodów najwyższej rangi, takich jak Puchar Świata, Puchar Kontynentalny, Letnie Grand Prix, FIS Cup, Letni Puchar Kontynentalny, czy Puchar Świata w kombinacji norweskiej. Po przebudowie punkt konstrukcyjny wynosi 125 metrów, a rozmiar skoczni – 140 metrów.

Wielka Krokiew jest bazą treningową dla skoczków Wisły Zakopane i AZS Zakopane.

Źródło: wikipedia.pl