Dolina Białego

Dolina Białego to dolina reglowa w Tatrach Zachodnich, położona pomiędzy grzbietami Krokwi i Sarniej Skały, uznawana za jedną z bardziej malowniczych reglowych dolin. Podobnie jak Dolina Strążyska jest łatwo dostępna z centrum Zakopanego – również zimą jest popularnym celem wycieczek. Przez Dolinę Białego biegnie żółty szlak, który prowadzi zacienionym wąwozem skalnym. Z Doliny Białego nie ma niestety widoku na góry, jednak na końcu doliny czeka urokliwy Sarni Wodospad. Malowniczego charakteru nadają dolinie liczne strome zbocza i skalne bramy oraz kaskady na dość stromo płynącym Białym Potoku. Obecnie w Dolinie Białego skupia się około 5% całego ruchu turystycznego w polskich Tatrach.

Dolina ma długość 2,5 km i powierzchnię 300 ha. Ograniczona jest:

• od zachodu grzbietem wyrastającym spod ściany Długiego Giewontu, w którym znajdują się Wyżnia Sucha Przełęcz, Sucha Czubka, Niżnia Sucha Przełęcz, Suchy Wierch, Czerwona Przełęcz i Sarnia Skała; następnie północno-wschodnim grzbietem Sarniej Skały z wzniesieniami Zawieszki, Łomika i Kopy nad Białym,
• od południa i południowego wschodu częścią grani Długiego Giewontu, od Juhaskiej Kopy przez Wyżnie Wrótka i Turnię nad Białem po Wrótka, a następnie Kalacką Kopą, Białym Grzbietem, Wyżnią i Niżnią Przełęczą Białego,
• od wschodu Małą Krokwią, Siwarowym Siodłem, Krokwią i jej północno-zachodnim ramieniem.

Wylot Doliny Białego znajduje się na wysokości około 910 m n.p.m. przy Drodze pod Reglami, blisko 0,5 km na zachód od Wielkiej Krokwi, na południowym skraju Lasu Białego. Ma postać wąwozu, w którym od wschodniej strony wznoszą się skały Korycisk, od zachodniej Kazalnica. W swej górnej części Dolina Białego rozdzielona jest krótką grańką z Zameczkami i Igłą na dwa podobnej wielkości odgałęzienia – Dolinę Suchą na zachodzie i bezimienną dolinkę na wschodzie, która wyżej przekształca się w Żleb pod Wrótka. Do Doliny Suchej uchodzi Potargany Żleb i Skośny Żleb, do wschodniej gałęzi Żleb pod Patyki (z Niżniej Przełęczy Białego), a do głównej części Siwarowy Żleb (z Siwarowego Siodła) – wszystkie z orograficznie prawej strony.

Rwący Biały Potok w Dolinie Białego

Geologia i hydrologia
Dolina wypreparowana jest w skałach osadowych: wapieniach, dolomitach, podrzędnie łupkach. Jest przeważnie wąska i głęboko wcięta, o charakterze wąwozu krasowego – zwłaszcza jej dolny odcinek u stóp Kazalnicy, zwany Kotłami. W dolinie występują liczne skałki, w potoku progi i niewielkie wodospady oraz baniory. Przepływa przez nią Biały Potok o dużym spadku wynoszącym ok. 187 m/km.

Przyroda
Roślinność występująca w dolinie ma charakter typowej roślinności regla dolnego (tj. świerk, buk, jodła). Blisko wylotu znajduje się na skałach jedno z najniżej położonych stanowisk kosodrzewiny (920 m), a w strefie górnej granicy lasu – skupiska limb. Z powodu zacieniającego działania potężnego masywu Giewontu klimat Doliny Białego jest znacznie bardziej surowy, niż wynikałoby to z jej wysokości nad poziomem morza, a piętra roślinności są tutaj obniżone. Ciekawa flora. M.in. stwierdzono tutaj występowanie storzana bezlistnego (ostatnio nie potwierdzono jego występowania, na opisanym stanowisku wyginął), ostrożnia głowacza, sosny drzewokosej, gnidosza Hacqueta i irgi kutnerowatej – roślin rzadkich w Polsce, występujących tylko na nielicznych stanowiskach. Wśród grzybów bardzo rzadki skórkotrzęsak ciernisty (tylko 2 stanowiska w Polsce). Walory przyrodnicze Doliny Białego chronione są od 1954 r., kiedy utworzono tu rezerwat ścisły, nazwany później (1965) imieniem Stanisława Sokołowskiego. Jednym z głównych powodów jego powołania była potrzeba ochrony głuszców i cietrzewi.

Źródło: wikipedia.pl