Kościół pw. śś. Apostołów Filipa i Jakuba w Żorach

Kościół pw. śś. Apostołów Filipa i Jakuba jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która jest położona na terenie dekanatu Żory należącego do archidiecezji katowickiej.

Obiekt od zawsze stanowił najdoskonalszy symbol życia duchowego miasta, a zarazem był i jest jego najważniejszym i najbardziej charakterystycznym założeniem architektonicznym. Został on wzniesiony z cegły, tak jak mury miejskie, w okresie lokacji Żor.

Odbudowana po II wojnie światowej świątynia ma 26,05 m długości, 13,8 m szerokości i 12,5 m wysokości. Posiada od strony północnej 9 ostrołukowych okien, od strony południowej 8, na zachodniej ścianie jedno okno. Chór ma 17,5 m długości, 8 m szerokości i 12 m wysokości. Budynek posiada 3 nawy równej wysokości, których sklepienie krzyżowo-żebrowe, rozpostarte jest również nad częścią prezbiterialną. Podpiera je 6 ośmiokątnych filarów o bazie sprowadzonej do prostej płyty o podstawie czworokątnej. W południową elewację części zachodniej wbudowana została 54-metrowa wieża. Jest ona czterokondygnacyjna, oszkarpowana na narożnikach, a trzecia jej kondygnacja zmodyfikowana została do formy ośmiobocznej zamkniętej barokowym hełmem z krzyżem. Na ścianie południowej znajduje się kaplica Matki Bożej Miłosierdzia (Żorskiej) ufundowana przez burmistrza Zygmunta Linka w 1670 r. Jest to rotunda nakryta kopułą, na której ścianach znajdują się epitafia fundatora i jego żony. Niegdyś wewnątrz znajdował się ołtarz z obrazem Matki Bożej Żorskiej. Później kaplica stała się pomnikiem 1000-lecia chrztu, a obecnie jest miejscem całodniowej adoracji Najświętszego Sakramentu. Do kościoła dobudowano prostokątną zakrystię i sześcioboczną kaplicę, wg projektu Feliksa Kanclerza. Do świątyni prowadzą trzy wejścia. Główne wejście wyznacza ostrołukowy portal frontowy, drugie wejście to też profilowany portal ostrołukowy umieszczony pośrodku południowej nawy. Trzecie wejście prowadzi do prezbiterium.

Charakterystyczne wyszczerbienia cegieł występujące w dolnych partiach fasady świątyni upamiętniają obronność miasta. Ostrzenie broni o mury kościoła przed stoczeniem walki miało doprowadzić do zwycięstwa. Na murach budowli od strony południowej w cegłach znajdują się podłużne i kuliste zagłębienia. Według jednej z teorii badaczy historii miasta, są to oznakowania grzebanych wokół kościoła osób.

Najcenniejszym zabytkiem świątyni jest znajdujący się w prezbiterium, datowany na 1690 r. słynący łaskami obraz Matki Bożej Miłosierdzia (Żorskiej), który po wojnie został przeniesiony z kaplicy Linków na ołtarz główny. Całe wnętrze świątyni zostało odnowione podczas powojennej odbudowy wg projektu krakowskiego artysty – prof. Zbigniewa Wzorka. Jego dziełem są trzy ołtarze i ambona z symbolami czterech Ewangelistów. Sakralny artyzm wystroju uwidacznia trójkondygnacyjna nastawa głównego ołtarza, umieszczonego na ścianie apsydy prezbiterium. Ceramiczna płaskorzeźba pierwszej kondygnacji przedstawia ukoronowanie Matki Bożej, drugiej świętych tysiąclecia, a trzeciej kościół walczący. Nad głównym ołtarzem w zwieńczeniu znajduje się symbol Trójcy Świętej, a pod nią figury patronów śś. Apostołów Filipa i Jakuba. Na tle ołtarza umieszczony jest obraz Matki Bożej Miłosierdzia z dzieciątkiem Jezus. Z głównym ołtarzem harmonizują dwa ołtarze boczne marmurowe z figurami z drewna lipowego. Ołtarz św. Rodziny usytuowany jest po lewej stronie, natomiast po prawej stoją obok siebie św. Barbara, bł. Jadwiga i św. Katarzyna. Rzeźby i płaskorzeźby wykonała artystka rzeźbiarz Reichert-Tołthowa.

Na koniec warto jeszcze dodać, iż w XVII w. obok kościoła zbudowano krzyż Bożej Męki, który stoi tutaj do dzisiaj. Obok świątynia znajduje się także stary cmentarz, założony w XVII w.