Młyn wodny w Białej Wielkiej
Młyn wodny w Białej Wielkiej to jeden z najciekawszych i najlepiej zachowanych obiektów dawnego młynarstwa na terenie gminy Lelów. Położony w malowniczym krajobrazie, tuż nad rzeką Białką Lelowską, stanowi żywy przykład technicznego dziedzictwa regionu, które – mimo burzliwej historii – wciąż działa i służy lokalnej społeczności.
Młyn znajduje się na obrzeżach miejscowości Biała Wielka, w powiecie częstochowskim, niedaleko zespołu parkowo-dworskiego. Obiekt został wybudowany w 1935 roku przez Karola Szyca, brata ówczesnego dziedzica Białej Wielkiej. Budynek jest dwupiętrowy, częściowo murowany, a częściowo wzniesiony z kamienia. Obok młyna znajdowało się gospodarstwo młyńskie oraz siedlisko właściciela, które obecnie pełni funkcję leśniczówki. Zachował się również drewniany dom, będący częścią dawnego zaplecza młyna.
Historia i losy młyna
Po II wojnie światowej młyn został – jak wiele innych tego typu obiektów – upaństwowiony i przez lata stopniowo niszczał. Zdewastowany w okresie PRL-u, stracił swoją pierwotną funkcję i znaczenie. Dopiero na początku XXI wieku potomkowie rodziny Szyców odzyskali młyn i z ogromnym zaangażowaniem przeprowadzili jego remont. Dziś znów działa, wykorzystując wyłącznie naturalną siłę nurtu rzeki Białki do napędzania turbiny wodnej. Młyn produkuje różne gatunki mąki, kontynuując lokalną tradycję młynarską.
Atrakcje w sąsiedztwie młyna
W sąsiedztwie młyna znajduje się zabytkowa zagroda młynarska oraz zachowany fragment dawnego zespołu dworsko-parkowego w Białej Wielkiej. Warto też zwrócić uwagę na ciekawy most z przepustami wodnymi, który reguluje dopływ wody do młyna i dawnych stawów dworskich.
Nieopodal, w przysiółku Bogumiłek, stoi kolejny zabytkowy dwór oraz drugi młyn wodny – obecnie już nieczynny. Wszystkie te miejsca tworzą unikatowy krajobraz kulturowy, który można podziwiać podczas pieszych wycieczek lub rowerowych przejażdżek po okolicy.
Spływ Białką Lelowską
Jedną z najciekawszych atrakcji turystycznych w tej części gminy Lelów jest możliwość spływu kajakiem lub pontonem Białką Lelowską. Rzeka meandruje przez malownicze tereny, a jednym z najczęściej wybieranych celów takich wypraw jest właśnie młyn w Białej Wielkiej.
Dlaczego warto odwiedzić to miejsce?
Biała Wielka, mimo że położona z dala od głównych szlaków turystycznych, oferuje unikatową możliwość poznania autentycznego dziedzictwa wsi. Młyn wodny to nie tylko techniczny zabytek, ale również świadectwo historii lokalnej społeczności, rodzinnych tradycji i determinacji w przywracaniu dawnego blasku opuszczonym miejscom.
Spacer wzdłuż rzeki, zwiedzanie zabytków i chwila odpoczynku w otoczeniu natury sprawiają, że wizyta w Białej Wielkiej może być doskonałym pomysłem na weekendowy wypad lub przystanek w podróży przez powiat częstochowski.
