Kościół ewangelicko-augsburski pw. św. Jana Chrzciciela w Bielsku-Białej
56/60 z dn. 03/03/1960 (brak decyzji w KOBiDZ); A-177/76 z 08.09.1976
Kościół pw. św. Jana Chrzciciela jest świątynią parafii ewangelicko-augsburskiej pod tym samym wezwaniem. Należy do diecezji cieszyńskiej.
Klasycystyczna świątynia została zbudowana w latach 1818–1827, w południowo-zachodniej części XI-wiecznego grodziska w Starym Bielsku, przez mistrza budowlanego Jerzego Biowskiego z Bielska i mistrza murarskiego Andrzeja Schuberta z Aleksandrowic. Początkowo jednak nie wyglądała ona tak okazale, jak dzisiaj, przede wszystkim dlatego, że – zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami cesarskimi – nie posiadała wieży. W 1848 r. pozwolono ewangelikom budować wieże kościelne, dzięki czemu przystąpiono do przebudowy kościoła – podwyższono świątynię o jedno piętro i dobudowano wieżę nakrytą baniastym hełmem, której poświęcenia dokonał w 1852 r. ks. superintendent Jan Jerzy Lumnitzer z Brna w asyście ks. seniora Schimko z Bielska, ks. Źlika z Cieszyna, ks. Kotschego z Jaworza, ks. Honela z Białej oraz ks. Schneidera z Bielska. Kolejna przebudowa kościoła miała miejsce w 1867 r. i związana była z przebudową chóru. Do tego czasu bowiem drugi chór był konstrukcją prowizoryczną pozbawioną okien. Dopiero teraz wykonano go w taki sposób, jak chór pierwszego piętra, zarazem przebito okna w trzeciej kondygnacji, co znacznie poprawiło wygląd zewnętrzny budowli.
Starobielski kościół jest budowlą trójnawową, o cechach charakterystycznych dla świątyń ewangelickich. Jej wyposażenie, reprezentujące głównie styl klasycystyczny, pochodzi w większości z czasów budowy kościoła.
Przy kościele znajduje się niewielki park oraz zabytkowy dom parafialny, dawny dwór tzw. średniego folwarku w Starym Bielsku. Nieopodal zlokalizowany jest również cmentarz z zabytkowymi nagrobkami datowanymi na przełom XIX i XX w.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Kościół ewangelicki w Starym Bielsku został wybudowany na części zasypanej fosy pochodzącego z okresu średniowiecza grodziska słowiańskiego. W XVI w. bielska gmina protestancka należała do najsilniejszych na Śląsku Cieszyńskim. W latach 1630–1634 jednak siłą odebrano ewangelikom wszystkie świątynie i zmuszono do odprawiania nabożeństw w górach Beskidu Śląskiego (pozostałością są tzw. leśne kościoły). Mimo to w latach 80. XVIII w. ponad połowa mieszkańców miasta była wyznania ewangelickiego. Mimo to w latach 80. XVIII w. połowa mieszkańców Bielska była wyznania ewangelickiego. Skromną świątynię ewangelicy mogli wybudować dzięki patentowi tolerancyjnemu wydanemu w 1781 r. przez cesarza austriackiego Józefa II. Wówczas to w Bielsku powstał tzw. Bielski Syjon. Jego zabudowania, w tym istniejący do dnia dzisiejszego kościół Zbawiciela i szkołę, wzniesiono na północ od miasta w ciągu najbliższych 10 lat.
Obecnie istniejąca parafia ewangelicko-augsburska w Starym Bielsku powstała na początku XIX w. na skutek podziału parafii ewangelickiej w Bielsku. W 1814 r. z myślą o budowie nowego kościoła zakupiono część terenów starobielskiego Dolnego Folwarku na terenie tzw. grodziska. 18 kwietnia 1817 r. starania ewangelików Starego Bielska, Aleksandrowic, Wapienicy i Kamienicy o uzyskanie zezwolenia na budowę kościoła zostały uwieńczone sukcesem. Otrzymano zezwolenie władz na założenie zboru i wzniesienie domu modlitwy. 20 lipca 1817 r. księża bielscy: Schmitz i Nowak dokonali poświęcenia placu pod budowę kościoła, zaś w 1818 r. dokonano poświęcenia kamienia węgielnego.
Świątynię wzniesiono w latach 1818–1827 i następnie przebudowano w 1848 r. i 1867 r. Kościół ucierpiał znacznie podczas II wojny światowej, został bowiem czterokrotnie trafiony przez pociski artyleryjskie i ostrzelany przez samolot. Uszkodzono wówczas budynki gospodarcze oraz splądrowano i zniszczono plebanię. W latach 50. XX w. świątynię wyremontowano, wykonując m.in. nowe pokrycie dachu i wieży, tynkowanie oraz instalację ogrzewania gazowego. W 1995 r. odmalowano kościół wewnątrz, a w 1996 r. przeprowadzono remont organów.
Źródło: peuk.fiiz.pl
