Kościół pw. św. Bartłomieja w Bieruniu
675/66 z 28.05.1966
Kościół pw. św. Bartłomieja Apostoła jest kościołem parafialnym rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która należy do archidiecezji katowickiej.
Centralne miejsce świątyni zajmuje ołtarz główny, który zdobi obraz jej patrona – św. Bartłomieja Apostoła. Po obu stronach nawy głównej podziwiać można dwa ołtarze boczne. Pierwszy z nich jest poświęcony Najświętszej Maryi Pannie i pochodzi z 1859 r. Jest dziełem miejscowego stolarza Ignacego Chudzikowskiego, który wykonał go wg rysunków Jana Gajdy – znanego śląskiego malarza, rzeźbiarza i pisarza. Na ołtarzu znajduje się XVI-wieczny obraz Matki Boskiej Bieruńskiej. Drugi z ołtarzy bocznych, który został również zaprojektowany i wykonany przez tych samych artystów, poświęcony jest św. Józefowi. Kolejny ołtarz – św. Krzyża – znajduje się w południowej nawie kościoła. Jego projektantem był ks. Jerzy Schneider z Oświęcimia. Dzieło pochodzi z 1949 r. Na ścianie nad nim znajduje się wielki drewniany rzeźbiony krzyż. Postać Chrystusa pochodzi z Ameragu w Bawarii (1872 r.). Z obydwu stron krzyża na konsolach umieszczono figury św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Bolesnej. Dodatkowo na uwagę w kościele zasługują niewątpliwie:
znajdująca się w prezbiterium, pochodząca z 1730 r. chrzcielnica o kamiennej podstawie i murowanej, puklowanej czarze pochodzącej według Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce z XIX w. i drewnianej pokrywie z 1929 r.;
zawieszone na tylnych ścianach transeptu, datowane na XVIII w., dwa obrazy wzorowane na dziełach Rubensa – „Pokłon pasterzy" i „Pokłon trzech króli".
Źródło: peuk.fiiz.pl
Pierwsza wzmianka o kościele pw. św. Bartłomieja została napisana przez Jana Długosza w jego „Księdze uposażeń" (Liber Beneficiorum) około 1450 r. Jednak już wcześniej, bo w 1441 r., w aktach konsystorza krakowskiego wzmiankowany jest „Bartłomiej, wikary z Bierunia”.
Następne wzmianki pochodzą z lat 1598 i 1619, tj. z czasów, kiedy kościół ten był w rękach protestantów. Pierwszy nieco bardziej szczegółowy opis kościoła znajduje się w protokole wizytacyjnym z 1665 r. Opisywany tutaj kościół spłonął w czasie wielkiego pożaru miasta, jaki wybuchł 21 lipca 1677 r. przy pędzeniu wódki u arendarza żydowskiego. Pożar zniszczył wówczas całe miasto, za wyjątkiem położonego na przedmieściu kościółka pw. św. Walentego i kilku domostw poza miastem. Fundamenty pod budowę kolejnego, również drewnianego kościoła, położono w 1680 r. W latach 1770–1776 wybudowano na jego miejscu nowy murowany kościół. W 1845 r. kościół pw. św. Bartłomieja razem z całym miasteczkiem po raz kolejny padł ofiarą pożaru.
Kamień węgielny pod budowę nowej świątyni poświęcono w 1851 r. Projekt budowy wykonał Królewski Inspektor Budowlany Józef Linke z Raciborza, a kierownikiem budowy został „magister murarius” Augustyn Kem z Gliwic. Kościół bowiem miał być większy i wyższy. O dawnych jego wymiarach mówi nam próg kamienny zachowany do dziś w środku obecnego kościoła, a wyznaczający początek dawnego prezbiterium. W starej części kościół zachował strop drewniany, belkowy, zaś nowa część, wraz z kaplicami tworzącymi transept i prezbiterium, otrzymała sklepienia krzyżowo-kolebkowe. Zmienił się również styl kościoła, który nabrał cech neoromańskich. Budowę ukończono w 1857 r. i w tym stanie kościół dotrwał do 1948 r.
Pod koniec II wojny światowej, w 1945 r. pociskami artyleryjskimi uszkodzona została konstrukcja dachu i część murów, jednak po remoncie kościół odzyskał swój pierwotny wygląd. W 1948 r. dokonano istotnej przebudowy, usuwając dotychczasową zakrystię i znajdujący się nad nią boczny chór, dobudowano równocześnie z obydwu stron prezbiterium nowe zakrystie. W latach 50. powiększono okna w prezbiterium, a w transepcie wyłamano nowe, wielkie okna w miejsce dawnych małych, podwójnych na poziomie parteru i okrągłych na poziomie piętra. Zamurowano również wejście do nawy głównej od strony południowej. Witraże w tych samych latach wykonała krakowska firma witrażowa Paczka. Dawne witraże w prezbiterium ufundowane zostały przez parafian w 1932 r. jako podarunek dla ówczesnego proboszcza ks. Karola Wilka z okazji jego srebrnego jubileuszu kapłańskiego. Przedstawiały św. Karola Boromeusza, imiennika proboszcza, św. Augustyna Doktora Kościoła oraz Dobrego Pasterza. Z tych starych, uszkodzonych w czasie działań wojennych w 1945 r. witraży, zachowały się: okrągły witraż Dobrego Pasterza oraz fragmenty witraży św. Augustyna i św. Karola Boromeusza.
Źródło: peuk.fiiz.pl
