Kościół pw. św. Wojciecha w Bytomiu

Nr w rejestrze zabytków:
461/56 z 02.11.1956; 1148/70 z 21.12.1970
Data powstania obiektu: XV w.

Kościół parafialny parafii św. Wojciecha jest świątynią klasztoru Braci Mniejszych z Prowincji Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Zakonu Braci Mniejszych w Katowicach. Klasztor franciszkański i siedziba urzędu parafialnego znajdują się naprzeciw świątyni.

Świątynia jest jednonawowa typu halowego. Reprezentuje styl barokowy, aczkolwiek jej prezbiterium jest gotyckie. Obiekt jest murowany z cegły i kamienia. Niestety, pomimo, iż kościół ma kilkaset lat, jego wyposażenie jest w większości współczesne. Zabytkowe są jedynie dwie XVIII-wieczne figury przedstawiające św. Apostołów Piotra i Pawła.

Na koniec wspomnieć, iż od 1997 r. parafia jest w posiadaniu relikwii św. Wojciecha, które sprowadzono z Pragi staraniem proboszcza, ojca Bartłomieja Kuźnika.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Osiedlenie w Bytomiu Braci Mniejszych w 1258 r. miało dla miasta ważne znaczenie kulturalno-gospodarcze. Minoryci bowiem byli propagatorami zachodnioeuropejskiej kultury. Franciszkanie otrzymali do dyspozycji klasztor i kościół pw. św. Mikołaja (obecnie pw. św. Wojciecha). Jako pierwsi w Bytomiu założyli stacje Drogi Krzyżowej, wprowadzili też tradycję budowy szopki bożonarodzeniowej, przystąpili do regularnego głoszenia kazań, masowo zaczęli udzielać sakramentu pokuty i znacznie ułatwili dostęp do odpustów. Dbali także o rozwój intelektualny, o czym świadczy stały pobyt w klasztorze lektora nadzorującego naukę.

Klasztor początkowo był budynkiem drewnianym, dopiero w XV w. stanął klasztor murowany. Nie zachował się żaden opis budowli, jednak prawdopodobne jest, że – podobnie jak inne obiekty franciszkańskie – kościół posiadał jedną prostokątną nawę z wyodrębnionym chórem zakonnym. Klasztor zaś stanowił przylegający do kościoła czworobok z wewnętrznym dziedzińcem ze studnią pośrodku.

Wojny husyckie w XV w. oraz poparcie mieszkańców miasta wobec ruchu husyckiego spowodowały dwukrotnie wygnanie franciszkanów z ich bytomskiej siedziby – w 1430 r. i 1440 r. Powrócili tutaj ponownie w poł. XV w., jednak nie jak poprzednio – minoryci, lecz franciszkanie obserwanci, których cechuje surowsza interpretacja reguły zakonnej św. Franciszka (ten odłam franciszkanów nazwano bernardynami).

W latach 50. XV w. przystąpiono do budowy gotyckiej świątyni i nowego klasztoru. Wygnani w 1598 r. z miasta Bracia Mniejsi, powrócili tutaj w początkach kontrreformacji w 1605 r. Zastali wówczas zdewastowany klasztor i świątynię, z której zrabowane zostały cenne przedmioty. Przedmioty odzyskano, przeprowadzono także generalny remont całego obiektu. Klasztor uruchomił własną piekarnię i browar, a w obejściu znajdowała się stajnia i sad owocowy. Zaczęto rozwijać bibliotekę klasztorną, która liczyła już 76 tomów.

Wojna trzydziestoletnia (1618–1648) i napad wojsk protestanckich na Bytom spowodowały ponownie rabunek i zniszczenie siedziby franciszkanów.

Po sekularyzacji klasztoru na początku XIX w. budynek klasztoru franciszkanów stał się własnością miasta, wkrótce przeznaczono go na potrzeby szkolnictwa. Taki stan rzeczy istnieje do dzisiaj – w budynku dawnego klasztoru mieści się gimnazjum. Kościół zaś, po latach różnorakiego użytkowania (szpital, magazyn amunicji) i niszczenia, w 1833 r. oddano protestantom. Do 1945 r. był świątynią ewangelicką.

Po II wojnie światowej ludność wyznania ewangelickiego, w większości Niemcy, opuścili Bytom, który znalazł się wreszcie na terytorium Polski. Kościół pw. św. Mikołaja pozostał pusty. Jednak w bardzo krótkim czasie świątynię „odnalazł” wygnany ze swej ojczystej ziemi kresowiak, ks. Zygmunt Staniszewski. Wraz z nim inni kresowianie, a napłynęło ich do Bytomia kilka tysięcy, zaczęli się modlić w świątyni i odprawiać nabożeństwa. Uznali kościół za swój. Ksiądz Staniszewski obrał dla niego nowego patrona – św. Wojciecha, pierwszego męczennika ziemi słowiańskiej.

Franciszkanie powrócili do kościoła w 1954 r. po prawie półtora wieku wygnania.

Źródło: peek.fiiz.pl

Zaktualizowano 6 miesięcy temu

Dane teleadresowe

plac Klasztorny 5
41-902 Bytom
place
50.3455904954118, 18.9248943328857Skopiowano do schowka
N50º20'44.126", E18º55'29.62"Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Możliwość zwiedzania
Miejsce/obiekt, który jest udostępniany do zwiedzania.
Ogólnodostępny
Obiekt ogólnodostępny dla wszystkich w określonych dniach i godzinach. (np. instytucja publiczna lub kościół czynne w określonych godzinach).
Wstęp bezpłatny
Kościół rzymskokatolicki

Najbliższe atrakcje W najbliższej okolicy znajduje się wiele ciekawych atrakcji. Oto niektóre z nich.

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.