Schron R-H-S 77 "U pozorovatelny"
Schron R-H-S 77 „U pozorovatelny” to jeden z obiektów Twierdzy artyleryjskiej Hanička (cz. Dělostřelecká tvrz Hanička) – potężnego kompleksu obronnego zbudowanego przez Czechosłowację w latach 30. XX wieku w Górach Orlickich. Obiekt został wybetonowany w sierpniu 1937 roku na wysokości 858 m n.p.m. i posiada IV kategorię odporności, co oznaczało najwyższy poziom ochrony przed ogniem artyleryjskim.
Był to jednokondygnacyjny, jednostronny schron piechoty, połączony z podziemnym systemem komunikacyjnym twierdzy za pomocą klatki schodowej. Położony na leśnej polanie, w sąsiedztwie schronów R-H-S 76 „U lomu” i R-H-S 78, stanowił ważne ogniwo obrony wschodniego odcinka kompleksu.
Część systemu obserwacyjno-bojowego
Jak wskazuje jego nazwa, „U pozorovatelny”, schron pełnił przede wszystkim funkcję punktu obserwacyjnego i bojowego. Wyposażony był w pancerne kopuły i stanowiska ogniowe, które umożliwiały skuteczne prowadzenie obserwacji oraz wsparcie ogniowe dla sąsiednich schronów.
Dzięki strategicznemu położeniu umożliwiał kontrolę nad podejściami do twierdzy od strony północno-wschodniej. Połączenie z systemem podziemnych korytarzy pozwalało na szybkie przemieszczanie się załogi między obiektami, zapewniając im bezpieczeństwo nawet podczas ostrzału.
Powojenne losy i zniszczenia
Po II wojnie światowej, podobnie jak cała Twierdza Hanička, schron R-H-S 77 został przejęty przez władze Czechosłowacji. W okresie zimnej wojny obiekty kompleksu przystosowywano do nowej roli – tajnego schronu przeciwatomowego.
Niestety, podczas tych prac schron R-H-S 77 został częściowo zniszczony i zasypany. Strzelnice oraz rów diamentowy zostały zakopane, a w miejscu dawnego wyjścia utworzono nowy tunel wejściowy, który pierwotnie istniał jedynie jako przejście z podziemi.
Do dziś zachowały się jedynie kopuła pancerna i wentylacyjna, które są widoczne na powierzchni. Wnętrze schronu nie jest dostępne dla zwiedzających, jednak jego pozostałości stanowią cenny element historyczny całego kompleksu.
W kontekście Twierdzy Hanička
Twierdza artyleryjska Hanička (cz. Dělostřelecká tvrz Hanička), to jeden z najciekawszych przykładów czechosłowackich umocnień międzywojennych. W skład grupy warownej wchodziło sześć schronów bojowych, rozległy system podziemnych korytarzy, magazynów i koszar, a także blok wejściowy R-H-S 79a „U silnice”.
Dziś Hanička ma status muzeum fortyfikacji, które można zwiedzać z przewodnikiem. Trasa turystyczna obejmuje m.in. podziemia twierdzy, ekspozycje militarne oraz zewnętrzne obiekty obronne. Schron R-H-S 77 nie jest udostępniony od wewnątrz, ale można go zobaczyć z zewnątrz podczas spaceru po terenie fortecznego kompleksu.
Dla miłośników militariów
Choć Schron R-H-S 77 „U pozorovatelny” nie zachował się w pełni, jego pozostałości przypominają o potędze i zaawansowaniu technicznym czechosłowackiej linii obronnej z lat 30. XX wieku. Wizyta w rejonie Twierdzy Hanička pozwala poznać fascynującą historię tych konstrukcji, które miały chronić granice państwa przed agresją i dziś stanowią ważny element dziedzictwa militarnego Czech.
Dla pasjonatów fortyfikacji to miejsce, które warto odwiedzić – by na własne oczy zobaczyć, jak przeszłość łączy się tu z naturą i historią regionu Gór Orlickich.
