Gr. boj. "Wesoła" - 01. Śluza forteczna nr 2 "Wesoła"

Śluza forteczna nr 2 "Wesoła" grupy bojowej "Wesoła" wraz z jednoizbowym schronem bojowym o jednej kondygnacji, który posiada dwie strzelnice dla broni ręcznej skierowane na północ i na zachód. Zadaniem śluzy było utworzenie zalewu nr II "Józefka", którego wody miały stanowić przeszkodę dla wpjsk zmotoryzowanych przeciwnika. Śluza nazywana jest w literaturze również jazem nr II "Józefka".

Jaz nr II "Wesoła"

Zalew wybudowany został w 1936 r. gromadził 4 000 000 m3 wody. Pierwsze prace budowlane wykonano już w 1936-37 r. wraz z budową systemu hydro-technicznego jazów na Brynicy. Usypano wtedy nową groblę przez rozlewisko rzeki wraz z żelbetowym jazem i mostem ustawionym w korycie Brynicy. Tym samym przesunięto o 100 m na północ przebieg starej drogi z Dobieszowic do Józefki. Most był konstrukcją żelbetową, dwuprzęsłową wspartą o betonowe przyczółki i jeden filar. Miał on 8,6 m szerokości i 21 m długości.

Rys. Wizualizacja śluzy fortecznej przy grupie bojowej Wesoła (źródło: tablica informacyjna).

Jaz został wsparty o przyczółki mostowe i trzy filary, nad którymi wykonano betonową kładkę dla obsługi mechanizmów podnoszenia i opuszczania zasuw, które wykonano z legarów drewnianych o wymiarach 450x20x19 cm układanych poziomo, wzmocnionych płaskownikami stalowymi. Całą konstrukcję usztywniono połączeniami śrubowymi. Jaz posiadał 4 zasuwy przesuwane pionowo w stalowych prowadnicach. Zmiany ich położenia dokonywało 2 żołnierzy za pomocą korb, poprzez układ kół zębatych i ślimacznic.

Obydwie budowle nad rzeką już od fazy projektowania były przygotowane do wysadzenia poprzez wykonanie komór minowych, które ułatwić miały ich zniszczenie w przypadku groźby zajęcia przez nieprzyjaciela. Na uwagę zasługuje sposób ich rozmieszczenia. Wykonano je w postaci rur stalowych o średnicy ok. 30 cm, zabetonowanych ukośnie w filary jazu. Od góry zabezpieczono je betonowymi pokrywami co dodatkowo chroniło miejsce ich lokalizacji przed osobami niepowołanymi.

Schron bojowy - wartownia

Wysadzenie mostu i jazu mogło zostać dokonane ze schronu bojowego, który powstał jako poszerzenie wschodniego przyczółka z jego północnej strony. Jest to obiekt jednoizbowy wyposażony w 2 strzelnice „model 36" przeznaczone dla broni ręcznej. Prowadzony z nich ogień zamykać miał podejście do jazu od strony zachodniej i północnej. Pod strzelnicami umieszczono dodatkowo rury mogące służyć jako zrzutnie granatów oraz łusek. Z wyposażenia wewnętrznego można jedynie odtworzyć siedzisko mocowane do ściany i piecyk do ogrzewania umieszczony we wnęce przy wyjściu. Dostępu do wnętrza broniły lekkie drzwi stalowe. Samo wejście usytuowano nisko nad poziomem rzeki więc w celu zapobieżenia zalaniu jego wnętrza wybudowano wokół niego mur chroniący przed zalaniem przez spiętrzone wody. W obiekcie tym zastosowano też ciężką izolację przeciwwodną tzw. „wannę", która miała zabezpieczać obiekt przed działaniem wody pod ciśnieniem. Pod fundamentem i w dolnej części na ścianach zastosowano izolację z papy i smoły. Izolacja ta została potem dodatkowo zabezpieczona betonowymi ściankami dociskowymi, które są doskonale widoczne do dnia dzisiejszego. Ten typ zabezpieczenia przeciwwodnego na OWS był bardzo rzadko stosowany.

Grubość stropu wynosi 1,1 m, ściany narażone na ostrzał artyleryjski 1,25 m a nie narażone 0,75 m. Taka budowla zapewniała wytrzymałość na trafienia pojedynczych pocisków kal. 155 mm, i wielokrotnych 105 mm co w połączeniu z niewielkimi wymiarami dawało wystarczającą ochronę przed ogniem artylerii stromotorowej. Wszystkie cechy budowli w tym nie skatalogowana grubość ścian i stropu, otynkowanie powierzchni ścian oraz rynny nad strzelnicami wskazują, że schron powstał w 1936 r. wraz z budowanym jazem. Był on najprawdopodobniej zamaskowany jako drewniana wartownia poprzez obicie ścian konstrukcją z desek zawieszoną na rusztowaniu zamocowanym do ścian.

Dane techniczne

• uzbrojenie rkm,
• obsługa - 2 żołnierzy,
• typ wytrzymałości B (wzmocniony),
• grubość ściany czołowej: 1,25m,
• grubość ścian bocznych: 0,75m,
• grubość stropu: 1,10m,
• schody do wejścia osłoniętę ścianą chroniacą obiekt przed zlaniem,
• izba bojowa z dwoma strzelnicami rkm-u oraz ławką i wnęką dla piecyka.

Schemat schronu

Rys. Schemat schronu przy śluzie fortecznej w Wesołej.

Źródło: Tablice informacyjne przy obiekcie.