Gr. boj. "Wymysłów" - 02. Schron bojowy nr 53
A/773/2021
Schron bojowy nr 53 w Wymysłowie to jeden z najciekawszych obiektów fortyfikacyjnych wchodzących w skład grupy bojowej "Wymysłów", będącej częścią punktu oporu "Bobrowniki", który z kolei należał do większej linii obronnej znanej jako Obszar Warowny Śląsk. Schron zbudowano w 1938 roku, stanowił kluczowy element obrony drogi biegnącej przy Zbiorniku Kozłowa Góra.
Był to główny punkt obrony tej pozycji z zadaniem obrony drogi biegnącej po grobli przy zbiorniku wodnym Kozłowa Góra. Schron ten znajduje się w kiepskim stanie, do czego prawdopodobnie przyczynili się radzieccy saperzy, którzy zebrali w schronie okoliczne niewybuchy i wysadzili je wewnątrz schronu, powodując jego uszkodzenie. W bezpośredniej okolicy schronu możemy dostrzec (leżące w odległości do kilkudziesięciu metrów) spore części ścian i stropu.
Ciekawy epizod z udziałem tego schronu wydarzył się w październiku 1939 roku. Na tym schronie Niemcy przetestowali swoją nową, tajną broń do walki z fortyfikacjami - ładunki kumulacyjne. Zdetonowane zostały tutaj dwa ładunki: jeden o wadze 12,5 kg, a drugi o wadze 50 kg, który zdołał przebić pancerz. Ślady tych detonacji są doskonale widoczne na kopule pancernej schronu. W pracach niemieckich saperów uczestniczył por. Witzig, który był w późniejszym czasie dowódcą grupy niemieckich spadochroniarzy, którzy w maju 1940 roku używając ładunków kumulacyjnych testowanych w Polsce, zdobyli belgijską twierdze Eben Emael. Dzięki tej nowej broni niewielka grupa żołnierzy niemieckich zdołała w krótkim czasie obezwładnić wielką twierdze, w której broniło się około 500 żołnierzy.
Konstrukcja i uzbrojenie
Główne elementy obronne:
- Kopuła pancerna ZO 1938 148 N1079 (4 strzelnice CKM)
- 2 stanowiska CKM za pancerzami warstwowymi
- Garaż dla armatki przeciwpancernej Bofors 37 mm
- System wentylacji mechanicznej i ręcznej
Załoga:
- W czasie pokoju: 11 żołnierzy
- W czasie walki: do 24 żołnierzy
Schemat schronu
Rys. Schemat schronu bojowego nr 53 grupy bojowej "Wymysłów".
Stan obecny
- Kopuła pancerna z widocznymi śladami testów ładunków kumulacyjnych
- Zachowane fragmenty ścian i stropu
- Pozostałości po garażu armatki ppanc.
- Elementy niemieckich umocnień linii B2 w okolicy
Wartość historyczna
- Unikalne świadectwo niemieckich testów broni przeciwfortecznej
- Element systemu obronnego przedwojennego Śląska
- Związek z operacją przeciwko belgijskiej twierdzy Eben Emael
Bezpieczeństwo zwiedzania
- Obiekt częściowo zniszczony
- Wystające elementy zbrojenia
- Wymagana szczególna ostrożność
Znajdując się przy tamie na zbiorniku Kozłowa Góra, kierujemy się drogą na Wymysłów i skręcamy w lewo leśną drogą na wysokości doskonale widocznego po prawej stronie schronu nr 3 tej grupy bojowej. Po przebyciu około 100 metrów odnajdziemy w zaroślach i krzakach ciężki schron bojowy. Warto rozejrzeć się w terenie dookoła schronu, gdyż w tej okolicy znajdują się pozostałości rowów łącznikowych, okopów i małe, betonowe stanowiska strzeleckie wybudowane przez Niemców w 1944 roku (potocznie zwane "kochbunkrami").
W październiku 1939 roku schron stał się miejscem testów niemieckiej tajnej broni:
- Przeprowadzono detonację dwóch ładunków kumulacyjnych (12,5 kg i 50 kg)
- Testy nadzorował por. Rudolf Witzig, późniejszy zdobywca twierdzy Eben Emael
- Widoczne ślady penetracji pancerza przez ładunek 50 kg
Powojenne zniszczenia
- Używany jako miejsce detonacji znalezionej amunicji
- Całkowitemu zniszczeniu uległa izba bojowa i pomieszczenia załogi
- Elementy konstrukcyjne rozrzucone w promieniu kilkudziesięciu metrów
- M. Sindera, Odcinek od Przeczyc (...) do Wymysłowa [w:] Fortyfikacje Obszaru Warownego "Śląsk", Historia, przewodnik, s. 52-57
Inne obiekty znajdujące się w:
OWŚ - Grupa bojowa "Wymysłów"
- Gr. boj. "Wymysłów" - 01. Śluza forteczna nr 3 "Kozłowa Góra"
- Gr. boj. "Wymysłów" - 02. Schron bojowy nr 53
- Gr. boj. "Wymysłów" - 03. Schron bojowy
- Gr. boj. "Wymysłów" - 04. Schron pozorno-bojowy
