Ośrodek Hodowli Zachowawczej w Roztoczańskim Parku Narodowym

Ośrodek Hodowli Zachowawczej Roztoczańskiego Parku Narodowego to wyjątkowe miejsce we Floriance, które mieści się w XIX-wiecznych zabudowaniach dawnego folwarku ordynackiego. Obecnie pełni kluczową rolę w ochronie i zachowaniu rzadkich ras zwierząt, silnie związanych z historią i krajobrazem Roztocza. To właśnie tutaj, od 1995 roku, prowadzona jest stajenna hodowla konika polskiego, a także programy ochrony owcy uhruskiej oraz bydła białogrzbietego i polskiego czerwonego.

Konik Polski

Konik polski, będący zwierzęciem herbowym Roztoczańskiego Parku Narodowego, ma bogatą genezę ściśle związaną z Ordynacją Zamojską. To w ich Zwierzyńcu utrzymywano ostatnie dzikie leśne tarpany, odłowione w Puszczy Białowieskiej w XVIII wieku. Po wojnie, udomowieni potomkowie tych dzikich koni, zapoczątkowali prace hodowlane pod kierunkiem profesora Tadeusza Vetulaniego, których efektem jest znany nam dziś konik polski.

W RPN koniki polskie pojawiły się 16 lipca 1982 roku, kiedy to powstała hodowla rezerwatowa o nazwie "Ostoja". Początkowo do ogrodzonej enklawy lasu przy stawach Echo (około 40 ha) wpuszczono cztery klacze (Husaria, Moda, Tuba, Hanula) i ogiera Mohacza. Pierwsze źrebięta, takie jak Mszar, Trzmielina i Modrzew, przyszły na świat już w 1983 roku. Trzmielina, żyjąca w rezerwacie do dziś, urodziła 22 źrebięta. Obecnie "Ostoja" liczy około 180 ha, zapewniając konikom różnorodne środowisko.

Cechy Konika Polskiego

Koniki polskie charakteryzują się:

• Wzrost: 135-140 cm w kłębie.
• Umaszczenie: Myszate (od jasnego do ciemnego), z czarną pręgą grzbietową i bujną grzywą oraz ogonem.
• Pokrój: Prymitywny, beczkowaty, z dużą głową.
• Biologia: Olbrzymia ufność do człowieka, spokojny temperament, odporność na warunki atmosferyczne, zdolność do rekompensacji niedoborów paszy, zaradność w zdobywaniu pokarmu i wysoka płodność klaczy.

Żyją w tabunach (około 8 klaczy-matek z przychówkiem i ogier), gdzie panuje matriarchat – najstarsza klacz przewodzi stadu, a ogier odpowiada za bezpieczeństwo. Młode ogiery są wypędzane z tabunu około 1. roku życia, tworząc stada kawalerskie.

Zadaniem hodowli rezerwatowej jest utrzymanie koników w warunkach jak najbardziej zbliżonych do naturalnych, utrwalając ich potencjał biologiczny. Są dokarmiane sianem tylko przy grubej pokrywie śnieżnej. Jesienią młode konie są odławiane i przenoszone do hodowli stajennej.

W 1996 roku, w oparciu o dawny folwark Florianka, utworzono dział hodowli stajennej. Cała hodowla konika polskiego w RPN przyjęła nazwę Ośrodka Hodowli Zachowawczej Konika Polskiego, zmienioną w 2010 roku na Ośrodek Hodowli Zachowawczej. W stajni może przebywać około 40 koników, w tym klacze z przychówkiem, młode osobniki z rezerwatu oraz ogiery i wałachy użytkowe. Koniki są przygotowywane do pracy w zaprzęgach i pod siodłem.

Owca Uhruska

Owca uhruska to rodzima odmiana, wyhodowana przez Zespół Pracowników Wyższej Szkoły Rolniczej w Lublinie pod kierunkiem prof. Adama Domańskiego. Prace hodowlane rozpoczęto w 1957 roku w Uhrusku, bazując na regionalnych typach owiec z Podlasia.

Charakterystyka owiec uhruskich:

• Umaszczenie: Białe, średniej wielkości.
• Sylwetka: Głęboko osadzona na krótkich nogach.
• Cechy: Silny instynkt stadny, bezrożne (obie płcie), masa ciała maciorek 55–80 kg, tryków 95–110 kg.
• Użytkowość: Dobrej jakości wełna, mięsne jagnięta.

Owce uhruskie doskonale przystosowują się do warunków południowo-wschodniej Polski, dobrze wykorzystują pasze i znoszą chów alkierzowy. W Roztoczańskim Parku Narodowym hodowlę rozpoczęto we wrześniu 2010 roku, wprowadzając trzydzieści 10-miesięcznych maciorek i dwa tryki. Owce są wykorzystywane do czynnej ochrony przyrody, zwłaszcza rzadkich gatunków roślin, poprzez wypasanie otwartych powierzchni. Owce uhruskie są objęte Programem Ochrony Zasobów Genetycznych.

Bydło

Bydło białogrzbiete to autochtoniczna rasa, występująca od wieków nad Wisłą, Bugiem, Sanem i Narwią, często nazywana od miejsca występowania (np. nadbużańskie). Charakteryzuje się białym pasem na kłębie rozszerzającym się ku zadom, a reszta umaszczenia jest srokata (biało-czarna lub czerwono-biała). Rasa ta jest doskonale przystosowana do trudnych warunków środowiska, niewybredna w doborze paszy i potrafi przetrwać sezonowe niedobory.

Bydło polskie czerwone to prastara rasa słowiańska, wywodząca się od tura mniejszego. Niegdyś popularna, dziś jest nieliczna. Cechuje się czerwonym umaszczeniem, krótkim tułowiem na mocnych nogach i niewielkimi, silnymi rogami. Jest bardzo odporna na zmienne warunki utrzymania.

Obie rasy bydła zostały wprowadzone na teren RPN w 2013 roku w celu czynnej ochrony wybranych siedlisk. Dwie krowy rasy białogrzbietej i trzy rasy polskiej czerwonej są utrzymywane na ogrodzonym terenie enklawy "Biały Słup" w okresie pastwiskowym, a zimą transportowane do budynku inwentarskiego w Komanówce. Obie rasy objęte są Programem Ochrony Zasobów Genetycznych.

Dodatkowe informacje

Zasady udostępniania Ośrodka Hodowli Zachowawczej, zasady świadczenia edukacyjno-turystycznych przewozów zaprzęgiem konnym oraz edukacyjnych jazd konnych wierzchem znajdują się na stronie RPN.