13. Bateria Artylerii Stałej - Schron załogi nr 1 (obiekt 211)
Schron dla plutonu ogniowego (obsady dwóch dział) zbudowany w 1954 r. Zapewniał schronienie załodze w przypadku bombardowania, ostrzału, a także przed skażeniem chemicznym i radioaktywnym. Zapewniał to system przedsionków-śluz oraz urządzenia filtrowentylacyjne. Ten potężny obiekt o ścianach grubości 180 cm mieścił trzy izby mieszkalne dla 39 marynarzy i 1 izbę dla 6 oficerów 1 podoficerów, a także liczne pomieszczenia pomocnicze. Identyczny schron wzniesiono na prawym skrzydle baterii.
Obecnie w schronie dziła Muzeum "Makabra XX wieku", tj. kilkanaście tematycznych sal, dbałość o szczegóły, interaktywne atrakcje, oryginalne wnętrza potężnego schronu załogowego 13. BAS (Bateria Artylerii Stałej) - to wszystko czeka odwiedzających. Poprzez przygotowaną historyczną ekspozycję muzem pokazuje czym jest i z jakimi konsekwencjami wiąże się wojna. We wnętrzach Bunkra Makabra XX wieku można poczuć grozę wojny - może to być również uczucie strachu, przerażenia. Zostało to zrobione celowo - idąc na przekór nowej świeckiej tradycji celebrowania wojny, twórcy muzeum chcą przypominać jak okrutnym złem jest wojna i jak dobitnie pokazuje to historia XX wieku. Ekspozycja Bunkra Makabra XX wieku została przygotowana społecznymi środkami Stowarzyszenia "Alternatywny Cypel". Mając na uwadze dobro helskich zabytków dochód z biletów przeznaczany będzie na ochronę zabytków militarnych na Helskim Cyplu i inne powiązane z tym cele statutowe stowarzyszenia.
Źródło: Tablice informacyjne przy obiekcie.
Po II wojnie światowej, w oparciu o stanowiska dział dawnej 31. Baterii została w 1946 zorganizowana 2 Bateria 13 Samodzielnego Dywizjonu Artylerii Nadbrzeżnej. Pierwszym dowódcą Dywizjonu został przedwojenny dowódca baterii – kmdr. ppor. Zbigniew Przybyszewski, który wkrótce jednak został usunięty, a następnie stracony w ramach represji stalinizmu. W okresie 1948-1949 zbudowano dodatkowe stanowisko ogniowe, a działa 152 mm Boforsa zamieniono na radzieckie działa B-13 kalibru 130 mm (co wymagało przebudowy stanowisk, m.in. podwyższenia podłogi przez ułożenie 40 cm warstwy mieszanki betonowej). W 1950 rozwiązano dywizjon, a na jego miejsce utworzono Baterię Artylerii Stałej (BAS) i otrzymała nazwę 13 BAS. Bateria ta funkcjonowała do 1976 roku, kiedy to ostatecznie zrezygnowano w Polsce z artylerii nadbrzeżnej.
Zachowały się przebudowane stanowiska baterii, znajdujące się na terenie wojskowym w Helu oraz dwie oryginalne armaty 152 mm. Jedna z armat znajduje się w Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni (wystawa plenerowa), a druga w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.
W maju 2008 roku staraniem Muzeum Obrony Wybrzeża odrestaurowano i oddano do zwiedzania stanowisko nr 4 bat. Laskowskiego wraz z zachowaną na nim powojenną armatą B-13 i galerią umieszczoną w podziemiach stanowiska.
Źródło: wikipedia.pl
