Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Janowie
423/88 z 27.05.1988
Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Janowie to nie tylko świątynia parafialna, ale też ważny zabytek i symbol trudnej historii miasta. Obecna budowla powstała w latach 1921–1923, jednak jej korzenie sięgają początków XVIII wieku.
Trzy świątynie – jedno miejsce, jedna wiara
Pierwszym obiektem sakralnym w Janowie była drewniana kaplica zbudowana ok. 1700 roku z inicjatywy proboszcza ze Złotego Potoku – ks. Floriana Silnickiego. Choć skromna, służyła wiernym przez niemal 180 lat. W 1878 r., dzięki sprytowi ks. Ludwika Janikowskiego oraz wsparciu Edwarda Raczyńskiego i Marii z Krasińskich, wzniesiono murowany kościół, który zastąpił podupadającą kaplicę. Budowę przeprowadzono mimo zakazu władz rosyjskich, pod pozorem remontu.
Zniszczenia wojenne i odbudowa
Los nie oszczędzał świątyń w Janowie. W 1914 r. murowany kościół został zniszczony przez niemiecką artylerię. Wierni gromadzili się na nabożeństwach w prowizorycznej kaplicy urządzonej w stodole. W 1917 r. podjęto próbę odbudowy, jednak z powodu zniszczeń budynek groził zawaleniem i w 1919 r. całkowicie zaprzestano w nim odprawiania mszy świętych.
W 1921 r. przystąpiono do budowy obecnego kościoła. Projekt wykonał inż. Wacław Nowakowski z Kielc. Nowa świątynia zyskała neobarokowy styl i została zwieńczona uroczystą konsekracją w 1931 roku.
Architektura i wnętrze świątyni
Kościół w Janowie charakteryzuje się neobarokowym wystrojem, widocznym m.in. w ołtarzu głównym oraz ambonie z rzeźbami aniołów. Wnętrze świątyni zdobi polichromia z lat 80. XX w., która zastąpiła wcześniejsze malowidła. Wśród zabytkowego wyposażenia znajdują się m.in. kielich z XVIII wieku i monstrancja z 1854 roku.
W 1992 r. w prezbiterium zamontowano nowe witraże, marmurowy ołtarz i ambonkę. Przeprowadzono również liczne prace renowacyjne: odnowiono elewację, dach plebanii, zamontowano elektroniczny zegar, oświetlenie oraz jubileuszowy krzyż misyjny.
Miejsce pamięci narodowej
Przy wejściu do kościoła znajdują się dwie tablice pamiątkowe. Jedna dedykowana jest kpt. Jerzemu Kurpińskiemu „Ponuremu”, dowódcy oddziału AK, druga upamiętnia ks. Leona Kuchtę i organistę Władysława Misterka, zamordowanych przez Niemców podczas II wojny światowej. Kościół pełni więc również rolę miejsca pamięci narodowej.
Duchowa i historyczna perła Janowa
Dziś kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP jest nie tylko centrum religijnym Janowa, ale także jednym z najcenniejszych zabytków regionu. Jego burzliwa historia, piękna architektura i duchowe znaczenie czynią go ważnym punktem na turystycznej i historycznej mapie Jury Krakowsko-Częstochowskiej.
To miejsce, które warto odwiedzić – zarówno w poszukiwaniu duchowego ukojenia, jak i spotkania z historią pełną odwagi, wiary i nadziei.
Pierwszym obiektem sakralnym pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Janowie była drewniana kaplica wzniesiona w 1700 r. przez proboszcza parafii złotopotockiej ks. Floriana Silnickiego. W pierwotnym stanie była ona utrzymywana z ofiar mieszkańców Janowa i taki stan trwał do 1877 r. Przy kaplicy nie mieszkał żaden kapłan. W XIX w. kościół ten okazał się za mały na potrzeby duszpasterskie rozwijającego się miasteczka i dlatego w 1878 r. proboszcz ze Złotego Potoka ks. Ludwik Janikowski pod pozorem remontu starego kościoła wybudował – obchodząc zakaz władz carskich – nową murowaną świątynię przy wydatnej pomocy Edwarda Raczyńskiego i jego żony Marii z Krasińskich, córki Zygmunta Krasińskiego. 3 lipca 1878 r. gotowy już kościół konsekrował biskup kielecki Tomasz Kuliński. Wówczas również rozebrano stary kościół.
12 grudnia 1910 r. ks. Augustyn Łosiński, biskup kielecki zobowiązał wikariusza potockiego ks. Jana Bochenka, do rezydowania przy kościele w Janowie, udzielania chrztów, ślubów, itp. W 1912 r. kościółek filialny w Janowie stał się więc parafialnym. Został jednak zniszczony w czasie I wojny światowej (8 grudnia 1914 r.) pociskami armii niemieckiej. Nabożeństwa były odprawiane w prowizorycznej kaplicy, urządzonej w plebańskiej stodole. Dopiero w 1917 r. staraniem ks. Romana Pachelskiego wyremontowano prowizorycznie kościół i wznowiono w nim sprawowanie liturgii. Jednak osłabione pożarem mury groziły zawaleniem, dlatego w 1919 r. przerwano odprawianie w nim mszy św.
Na wiosnę 1921 r. po usunięciu starych murów, ks. Jan Widłak rozpoczął budowę nowego kościoła wg planu inżyniera Nowakowskiego z Kielc. Kierunek nowego kościoła został zmieniony. Obecnie kościół zwrócony jest wielkim ołtarzem na południe, zaś frontem na ulicę w stronę rynku. 22 maja 1921 r. w uroczystość Trójcy Świętej odbyło się poświęcenie kamienia węgielnego, którego dokonał dziekan żarecki ks. Aleksander Cugowski. Już 25 czerwca 1922 r. ks. Jan Widłak dokonał uroczystego poświęcenia nowo zbudowanej świątyni, a konsekrował ją biskup Teodor Kubina 7 czerwca 1931 r., po wyposażeniu wnętrza.
W latach 1945–1949 kościół otrzymał, staraniem ks. Ignacego Drzazgi, nową polichromię. Kolejny raz ściany świątyni pokryto nową polichromią w 1980 r. W 1992 r. w prezbiterium kościoła zamontowano nowe witraże, stały marmurowy ołtarz i ambonkę. W następnych latach wybudowano grotę Matki Bożej na placu kościelnym, otynkowano i pomalowano cały kościół od zewnątrz, na wieży zainstalowano zegar sterowany elektronicznie, zamontowano współgrające z architekturą nowe mosiężne kinkiety, przed kościołem ustawiono nowy (dębowy) jubileuszowy krzyż misyjny, położono nową posadzkę w zakrystii, zainstalowano nocne oświetlenie fasady świątyni, odnowiono tabernakulum oraz przeprowadzono gruntowny remont dachu plebanii.
Źódło: peuk.fiiz.pl
Porządek Mszy Świętych w kościele pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Janowie:
- czas zimowy (listopad - marzec):
- w niedziele i święta: 8:00; 11:30; 16:00.
- w tygodniu: 17:00.
- czas letni (kwiecień - październik):
- w niedziele i święta: 8:00; 11:30; 16.00.
- w tygodniu: 18:00.
