Studnia na rynku w Janowie

Dnia 6 lipca 1863 roku pod Janowem miała miejsce zwycięska bitwa oddziałów Zygmunta Chmieleńskiego z ponad 400 osobowym oddziałem rosyjskim (2 roty piechoty i 100 kozaków). Przy całkowitym zaskoczeniu Moskali, którzy kąpali się pod Janowem w stawie w Poniku, uderzyły trzy kompanie piechoty prowadzone przez Albina Tylmana, Franciszka Skąpskiego, Józefa Ami Chabriolla, kosynierzy pod komendą Antoniego Kuleszy oraz kawaleria rotmistrza Ignacego Rzepeckiego. Pomimo prób obrony nad stawem, a następnie w zabudowaniach i przy studni na rynku Janowa - Rosjanie ponieśli klęskę. Zginęło ponad 100 żołnierzy rosyjskich, zdobyto broń i konie. Podobno powstańcy przejęli również transport cesarskiego złota. Wojsko moskiewskie poszło w rozsypkę. Jednak z powodu nadciągających posiłków wojsk rosyjskich - Chmieleński wycofał się z Janowa w sąsiadujące lasy.

W raporcie z dnia 15.XII.1863 r. (Dokumenty terenowych władz wojskowych ...) płk. Z. Chmieleński przekazał informacje Do Rządu Narodowego o rezultatach bitwy w Janowie:
... w tydzień potem ze 156 ludźmi rzuciłem się na Janów na 350 Moskali, wypędziłem ich z miasta, do 100 Moskali było zabitych i rannych, następnie kiedy Ehrenroth z całymi siłami i armatami z Częstochowy, a Szachowski z Olkusza na mnie wyszli, spotkałem się w lesie pod Julianką, biłem się, oddziału niestraciłem i nie rozpuściłem, następnie biłem się pod Rudnikami. ...

Przybyłe do Janowa wojsko rosyjskie okrutnie mściło się na bezbronnej ludności za doznaną klęskę. Janów i Ponik zostały spalone, mordowano mieszkańców. Ciała pomordowanych Moskale wrzucili na rynku do studni, którą następnie zasypano kamieniami. Nie ustalono później ilości ofiar, chociaż Zieliński (Bitwy i potyczki) podaje liczbę 6-ciu zabitych mieszkańców. Od tego czasu zaprzestano czerpania wody z tej studni. Wśród mieszkańców Janowa żywa jest tradycja o tragicznych zdarzeniach z historii janowskiej studni.

Źródło: powstanie1863.zsi.kielce.pl