Muzeum Organów Śląskich w Katowicach

Muzeum Organów Śląskich działa w strukturach Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach. Jego celem jest gromadzenie, zabezpieczanie i ochrona obiektów związanych z organami i ich historią, a także ich opracowywanie naukowe i udostępnianie publiczne w postaci stałej ekspozycji muzealnej. Obok funkcji wystawienniczych wiele obiektów posiada przede wszystkim walor naukowy, służący badaniom nad problemami konstrukcyjnymi, dawną technologią, problemami konserwatorskimi i szeroko pojętą historią organów śląskich. W tym celu Katedra Organów i Klawesynu, w ramach której muzeum funkcjonuje, organizuje własne zaplecze badawcze i technologiczne, obejmujące warsztat i pracownię konserwatorską, a także pracownię naukową i archiwum.

Muzeum mieści się w czterech dużych pomieszczeniach w podziemiach budynku głównego Akademii Muzycznej, które są przystosowane do celów ekspozycyjnych. Celom ekspozycyjnym służy także muzealny korytarz, zaopatrzony w gabloty i mieszczący mniejsze eksponaty oraz ikonografię.

Do najcenniejszych eksponatów prezentowanych w ramach stałej ekspozycji należą:

• organy z kościoła parafialnego w Przyszowej pochodzące z ok. 1750;
• organy kościoła pw. św. Marcina w Ćwiklicach z ok. 1880 r., zrekonstruowane w oparciu o zachowane części i badania porównawcze;
• organy kościoła pw. św. Józefa Robotnika z Zawady Książęcej z 1906 r.;
• pozytyw kaplicy w Szombierkach z końca XVIII w., zrekonstruowany w oparciu o zachowane części oryginalne;
• cokół organów gabinetowych, destrukt pochodzący z kościoła pw. św. Andrzeja Boboli w Leszczynach z XIX w.;
• stół gry organów bazyliki Matki Boskiej w Piekarach Śląskich z 1927 r.;
• stół gry kościoła w Gidlach z 1912 r.;
• deska rejestrowa dawnych organów Michaela Roedera kościoła ewangelickiego w Legnicy z 1735 r.;
• datowane na XIX i XX w. deski rejestrowe nie istniejących stołów gry firm śląskich: Schlaga, Riegera, Berschdorfa;
• ok. 100 zabytkowych piszczałek śląskich organmistrzów, z których część ustawiona jest na wiatrownicach umożliwiających demonstrację ich brzmienia;
• ikonografia organów śląskich, firm organmistrzowskich, etc., inskrypcje, drobne elementy wyposażenia organów, tabliczki firmowe, etc.;
• zbiór 26 fisharmonii, zawierający m.in. unikatową fisharmonię zbudowaną dla Konserwatorium Śląskiego w Katowicach w 1929 r. przez firmę „Wybrański” z Bydgoszczy, fisharmonie podróżne.

Muzeum prezentuje swoje eksponaty również na wystawach czasowych. Dotychczas udało się zorganizować dwie takie ekspozycje: „Między sztuką a techniką” (prezentująca traktaty i podręczniki do budowy organów) oraz „Miechy, dmuchawy, powietrze…” (dedykowana systemowi powietrznemu organów).

Źródło: peuk.fiiz.pl