Cmentarz ewangelicki w Klukach

Cmentarz ewangelicki w Klukach jest zabytkową nekropolią położoną w miejscowości Kluki. Został założony w XVIII wieku i przez wiele pokoleń służył słowińskim mieszkańcom wsi Kluki Smołdzińskie wyznania luterańskiego. Od 1975 roku cmentarz ma status cmentarza zamkniętego, a w 1987 roku został wpisany do rejestru zabytków. Od 1998 roku znajduje się w zarządzie skansenu Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach.

Historia i funkcja cmentarza

Na cmentarzu chowano mieszkańców Kluk Smołdzińskich, należących do społeczności słowińskiej wyznania ewangelickiego. Ludność pobliskich osad, takich jak Kluki Żeleskie, Kluki Ciemińskie oraz Pawełki, była grzebana na innych cmentarzach – w Żelazie i Główczycach. Nekropolia w Klukach pełniła zatem funkcję lokalnego miejsca pochówku, ściśle związanego z historią jednej wsi.

Najstarszy zachowany grób pochodzi z 1877 roku, natomiast ostatni pochówek miał miejsce w 1987 roku. Po oficjalnym zamknięciu cmentarza pochowano tu jedynie dwie osoby: Annę Kötsch w 1981 roku oraz Hermana Kecz w 1987 roku.

Postacie związane z cmentarzem

Szczególne znaczenie ma grób Ruth Kötsch (1925–1971), słowińskiej działaczki społeczno-kulturalnej, którego forma wyróżnia się rzeźbą drzewa. Po jej śmierci na cmentarzu spoczęli również jej matka Anna Kötsch oraz brat Herman Kecz, zmarły tragicznie. Obecność tych pochówków nadaje nekropolii dodatkowy wymiar historyczny i symboliczny.

Układ i charakter nekropolii

Cmentarz położony jest na niewielkich pagórkach i zajmuje stosunkowo mały obszar. Dominują na nim żeliwne krzyże nagrobne, charakterystyczne dla XIX i początku XX wieku. Na nagrobkach widnieją nazwiska dawnych rodów słowińskich, takich jak Kötsch (Kecz), Schimanke (Szymanko), Kaitschik (Kajczyk), Czirr oraz inne.

Inskrypcje nagrobne wykonane są wyłącznie w języku niemieckim, co świadczy o zaawansowanym procesie germanizacji ludności słowińskiej w XIX i XX wieku. Oprócz imion i nazwisk często zawierają informacje o statusie społecznym, majątkowym oraz zawodowym pochowanych.

Najważniejsze obiekty na cmentarzu

Na terenie cmentarza wyróżniają się dwa szczególnie istotne obiekty. Pierwszym z nich jest grób Ruth Kötsch z 1971 roku, ozdobiony symboliczną rzeźbą drzewa. Drugim jest kamienny obelisk poświęcony żołnierzom – mieszkańcom Kluk, którzy polegli podczas I wojny światowej. Obelisk stanowi ważny element lokalnej pamięci historycznej.

Znaczenie kulturowe i turystyczne

Cmentarz ewangelicki w Klukach jest cennym zabytkiem kultury materialnej i duchowej Słowińców. Jako część zaplecza historycznego Muzeum Wsi Słowińskiej stanowi ważny punkt na mapie dziedzictwa kulturowego regionu. Jest miejscem refleksji nad losami lokalnej społeczności oraz zmianami kulturowymi, jakie zaszły na Pomorzu w XIX i XX wieku.

Jeśli chcesz, mogę przygotować skrócony opis do tablicy informacyjnej, wersję pod Google Maps lub połączyć ten tekst z opisem Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach.