Grodzisko w Kopcu
Kopiec należał do małopolskiego rodu Górków. Był strażnicą na rubieży posiadłości.
Grodzisko w Kopcu to duże grodzisko stożkowate. Usytuowane zostało na cyplu terasy nad doliną Czarnej Okszy i Kocinki.
Grodzisko ma postać rozległej platformy w formie kopca z terasą o wymiarach 90 x 70 m i wysokości 5 m. Wysoki prawy brzeg Kocinki, łączącej się nieco dalej z Czarną Okszą, tworzy w tym miejscu rodzaj cypla, wysuniętego ku mokradłom i stawom w podmokłej dolinie zalewowej obu rzeczek. Cypel ten przekształcono w kopiec poprzez oddzielenie go, po stronie wschodniej, fosą od wyżynnego zaplecza. Z pozostałych stron stoki kopca splantowano w formie terasy. Nawodniona fosa u stóp kopca po południowej i północnej stronie łączy się z malowniczym zespołem stawów u stóp grodziska.
Na szczycie kopca wznosiły się bliżej nieokreślone murowane budowle (dwór obronny?). Świadczą o tym wyniki przeprowadzonych w 1963 r. sondażowych badań archeologicznych, w trakcie których w różnych częściach obiektu, na majdanie i w niższych partiach kopca, po stronie północnej, odkryto resztki murów (m. in. węgłowy fragment kamiennego muru o grubości około 1 m). Odnalezione drobne fragmenty ceramiki pozwalają datować obiekt na okres średniowiecza.
***
Legenda
Miejscowa legenda mówi, że istniało podziemne połączenie zamku w Kopcu z klasztorem na Jasnej Górze. Wydaje się to o tyle prawdopodobne, że paulini jasnogórscy mieli w Kopcu papiernię, która produkowała papier na ich potrzeby. Ślad tej działalności jest w nazwie przysiółka; Podpapiernia, między Kopcem a Kamykiem. Dalsza część tej legendy mówi o pobycie Biskupa Krakowskiego Stanisława w Kopcu. Prawdopodobnie przebywał tam z wizytą duszpasterską, (kościółek romański znajduje się w Białej Dolnej). Wizyta Biskupa przeciągnęła się do późnych godzin nocnych. W pewnym momencie uczestnicy wieczornej biesiady przebrali miarę i Biskup salwował się ucieczką przez las do Białej. Niestety w nocy, w lesie między mokradłami, pobłądził i resztę nocy spędził na polanie. Później w tym miejscu, w czasach króla Kazimierza Wielkiego został wybudowany kościół pod wezwaniem biskupa Stanisława męczennika. Drewniany kościółek spłonął w latach 60-tych XX wieku.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Trzy wsie Biała Dolna, Biała Górna i Kopiec, obejmujące zwarty ciąg zabudowy, rozłożony równolegle do biegu rzeki Kocinki (dopływ Liswarty), rozprzestrzeniły się przez wieki na długości 5 km. Północny odcinek to wieś Kopiec, zawdzięczająca swoją nazwę najprawdopodobniej od znajdujących się na jej terenie pozostałościom obronnej siedziby rycerskiej z okresu średniowiecza. Najstarsze zachowane wzmianki na temat trzech wymienionych wsi pochodzą z początku XV w. Wieś Kopiec wyodrębniła się ze średniowiecznej wsi Biała Wielka. O siedzibie rycerskiej brak jakichkolwiek informacji.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Położone jest w północno-zachodniej części miejscowości Kopiec, na granicy z Białą Górną, na terenie zakładu wychowawczego, prowadzonego przez o.o. Salezjanów.
