Domniemane grodzisko we Mstowie

W Mstowie znajduje się domniemane grodzisko pierścieniowate typu wyżynnego, usytuowane na szczycie wzgórza nad przełomem malowniczej tu Warty. Jest być może pozostałością wczesnośredniowiecznej osady obronnej stanowiącej czoło opola, wzmiankowanego już w 1267 r.

Grodzisko w Mstowie może stanowić ilustrację obronnych walorów położenia wyżynnego. Okazałe wzgórze z zarysem obwałowań wznosi się na wysokość około 50 m nad doliną Warty. Ma formę cypla, stanowiącego zachodni kraniec rozleglejszego wzniesienia Chrapoń, ciągnącego się pomiędzy doliną Warty a drogą do Koniecpola. Z trzech stron stoki wzgórza są bardzo strome i trudno dostępne, jedynie od wschodu możliwy jest łatwiejszy dostęp poprzez łagodne obniżenie terenu między cyplem a kulminacją wysoczyzny.

Domniemane grodzisko ma kształt nieregularny. Wymiary obiektu wynoszą 120 x 60 m. W centralnym punkcie majdanu wznosi się wysoki, metalowy krzyż na murowanym postumencie z kamienia.

Forma obiektu wskazuje na to, że szczyt wzgórza został ufortyfikowany poprzez sztuczne oskarpowanie jego stoków i usypanie nad skarpą niskiego wału okrężnego, zwieńczonego przypuszczalnie częstokołem. Wysokość wału i sztucznej skarpy jest największa od strony możliwego zagrożenia, tj. od wschodu, oraz częściowo północny i południa. Wysokość sztucznej skarpy w tej części grodziska wynosi przeciętnie 2−3 m, a po stronie południowo-wschodniej nawet 5 m. Liczona od wewnątrz wysokość wału na tym odcinku dochodzi do około 1 m. W innych częściach obiektu, bronionych przez strome stoki wzgórza, wysokość sztucznej skarpy nie przekracza 1−1,5 m, a wysokość wału po stronie wewnętrznej − 0,5 m.

Na powierzchni obwałowań występują przepalone kamienie, stanowiące przypuszczalnie pozostałość po pożarze drewnianych elementów obronnych grodu.

Znakomite pod względem obronnym usytuowanie domniemanego grodu mstowskiego na szczycie trudno dostępnego wzgórza, pomiędzy rzeką a drogą do przeprawy przez Wartę, dawałoby jego użytkownikom możliwość sprawowania kontroli nad przeprawą i prowadzącym przez nią szlakiem. Szczyt wzniesienia był przy tym świetnym punktem widokowym, umożliwiającym stałą obserwację rozległego obszaru przełomu Warty przez wzgórza pod Mstowem. Na szczególną uwagę zasługuje fakt pozostawania grodu mstowskiego w bezpośrednim kontakcie wzrokowym z odległym od niego w linii prostej o 4,5 km na zachód wczesnośredniowiecznym grodem na wzgórzu Gąszczyk w rejonie dzisiejszego Siedlca Mirowskiego. Oba grody mogły razem stanowić silny zespół obronny, umożliwiający sprawowanie pełnej kontroli nad całą strefą przełomu Warty i leżącymi w tym obszarze przeprawami.

Źródło: peuk.fiiz.pl