Stary ratusz w Olsztynie

Stary Ratusz w Olsztynie to jeden z najcenniejszych zabytków miasta i najstarsza siedziba władz miejskich. Znajduje się w sercu olsztyńskiego Starego Miasta, przy samym rynku, w otoczeniu zabytkowej zabudowy. Jego gotyckie południowe skrzydło, wzniesione około 1500 roku, do dziś przyciąga uwagę historycznym charakterem i detalami architektonicznymi.

Historia ratusza od XIV wieku

Pierwszy ratusz w Olsztynie powstał prawdopodobnie w II połowie XIV wieku, niedługo po nadaniu miastu praw miejskich. Obecny budynek zaczął powstawać około 1500 roku, a jego południowe skrzydło zostało wzniesione w stylu późnogotyckim. Przez wieki obiekt był wielokrotnie przebudowywany, zwłaszcza po pożarach – m.in. w 1620 roku, kiedy ogień zniszczył większą część miasta.

W latach 1623–1624 ratusz został odbudowany w duchu baroku – dobudowano wieżyczkę, powiększono bryłę i zmieniono przeznaczenie części pomieszczeń. Parter i piwnice przekształcono w halę targową, a piętro zajmowały władze miasta. W XVIII wieku przeprowadzono generalny remont, a w XIX wieku ratusz stał się siedzibą sądu. Władze miejskie ostatecznie opuściły budynek w 1915 roku, przenosząc się do nowego ratusza w Olsztynie.

Przebudowy, zniszczenia i odbudowa

Na początku XX wieku dobudowano do Starego Ratusza drugie i trzecie skrzydło, tworząc dziedziniec zamknięty arkadowym łącznikiem. W czasie II wojny światowej, w 1945 roku, budynek ponownie uległ zniszczeniu – został spalony po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną.

Odbudowa ratusza trwała w latach 1946–1949, ale nie przywrócono wówczas wszystkich pierwotnych detali, takich jak wieżyczka. Dopiero podczas remontu w latach 1996–2003, z okazji 650-lecia miasta, odtworzono niektóre elementy – m.in. gotycką elewację południowego skrzydła z charakterystycznymi "oślimi grzbietami", a także wieżyczkę. To właśnie wtedy budynek odzyskał dawny blask.

Architektura i ciekawostki

Obecnie Stary Ratusz to trzyskrzydłowa, dwukondygnacyjna budowla z dziedzińcem przykrytym szklanym dachem. Skrzydła południowe i północne mają użytkowe poddasza i nakryte są dwuspadowym dachem. Elewacja południowa to prawdziwy rarytas dla miłośników architektury gotyckiej – zachowały się tam oryginalne ceglane mury i zdobienia z początku XVI wieku.

Jedną z atrakcji turystycznych są zegary słoneczne na elewacji południowej. Ciekawostką są również piwnice w skrzydle południowo-zachodnim – choć obecnie zasypane, stanowią jedno z najstarszych zachowanych wnętrz miasta.

Współczesne funkcje

Od 1996 roku w Starym Ratuszu mieści się Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Emilii Sukertowej-Biedrawiny. Budynek pełni funkcję kulturalną i edukacyjną, a jego wnętrza – z zachowanymi i odrestaurowanymi detalami – dostępne są dla zwiedzających. To miejsce łączące historię z teraźniejszością, idealne do odkrywania dziejów Olsztyna w wyjątkowej atmosferze dawnego centrum władzy.