Park pałacowy w Pilicy
Niewielkie, w stosunku do dzisiejszej powierzchni, pierwotne fortyfikacje mogły zawierać założenie ogrodowe od strony zachodniej o czym śwaidczy obecność w tym czasie ulokowanego w ścianie zachodniej wyjścia z sali reprezentacyjnej pałacu. Północno-wschodni narożnik zajmowała prawdopodobnie część gospodarcza a narożnik północno-zachodni ogród owocowy. Opis pilickiego pałacu z początku XVII wieku mówi o ogrodzie sposobem włoskim urządzonym co sugeruje istnienie wewnątrz fortyfikacji, mających już dzisiejszy kształt ogrodu kwaterowego, być może opadającego ku południowi w formie dwóch tarasów. Oś pałacu wyznaczała przebieg alei środkowej. Wzdłuż dłuższych boków fortyfikacji powstały szpalery drzew.
Za czasów Marii z Wesslów nastąpiła generalna przebudowa założenia ogrodowego. Funkcje gospodarczo-usługowe zostały skupione w północnej części obiektu. Po stronie północno-zachodniej powstał ogród owocowo-warzywny. Stronę północno-wschodnią przeznaczono na podwórze z zabudową gospodarczą. Pomiędzy tymi obiektami powstał gospodarczy dziedziniec wjazdowy. Od reprezentacyjnej bramy południowej biegła aleja dojazdowa obsadzona grabami. Pomiędzy budynkiem pałacu a stojącymi po bokach oficynami powstał dziedziniec z kamienną kolumną pośrodku. W kierunku południowym rozciagał się regularny ogród z geometrycznymi kwaterami na tarasach. Po obu stronach założenia ogrodowego posadzono szpalery czterorzędowych alei lipowych zakończonych od południa kolistymi altanami z drzew. Na zachodnim wale fortyfikacji powstała dodatkowa aleja lipowa a wzdłuż wschodniej granicy części gospodarczej nasadzono szpaler klonowo-grabowo-lipowy.
Kolejny właściciel, Christian August Moes, dokonuje uporządkowania ogrodu zaniedabnego od czasu kiedy posiadłości Teodora Wessla stały się przedmiotem sądowych sporów. Układ ogrodu zostaje zachowany. Zlikwidowana zostaje kamienna kolumna na osi środkowej. Na górnym tarasie ogrodu zachowany zostaje podział na cztery kwatery. Dolny taras zostaje zaadaptowany na ozdobny trawnik. Zmieniony został układ komunikacyjny biegnący od bramy południowej. W związku z powstaniem trawnika biegnąca dotychczas środkiem aleja dojazdowa straciła swoją funkcję, którą przejęły dwie drogi biegnące wzdłuż lipowych szpalerów po wschodniej i zachodniej stronie założenia ogrodowego. Był to układ komunikacyjny zbliżony do dzisiejszego.
Kolejny właściciel, Leon Epstein, zachował barokowy układ założenia parkowego. W miejscu zlikwidowanej kolumny powstał owalny basen. Górny taras ogrodu zostaje przekształcony w trawnik obasadzony pojedynczymi egzemplarzami krzewów ozdobnych. Na jego obrzeżach zasadzono skupiska wysokich ozdobnych drzew. Całość została otoczona żeliwnym parkanem. Po obu stronach głównej drogi dojazdowej pomiędzy południową bramą a dolnym tarasem powstały rozległe polany otoczone skupiskami ozdobnych drzew. Po zachodniej stronie powstał ciąg spacerowy od kapliczki Matki Boskiej do kopca widokowego na bastionie północno-zachodnim, biegnący aleją lipową wzdłuż zachodniego wału fortyfikacji. Poza założeniem parkowym, na północ od fortyfikacji powstał kopiec powstańców roku 1863. W okresie międzywojennym na dolnym tarasie ulokowano kort tenisowy. W basen wstawiono rzeźbę słonia a wzdłuż wewnętrznych podziałów kwater na górnym tarasie posadzono rzedy wysokopiennych róż.
W latach sześćdziesiątych miejsce słonia zajęły w fontannie sowy wyrzeźbione przez B. Chromego.
Źródło: jua-pilica.com
