Pałac w Pilicy
1603/95 (101/7/61) z 22.05.1961









Pilica stanowiła w XIV w. własność rodu Toporczyków, właścicieli zamku w Smoleniu. Prawdopodobnie to oni wznieśli w Pilicy pierwszy zamek. Ród ten zaczął niebawem, od nazwy miejscowości, zwać się Pileckimi. W 1569 r. tutejsze posiadłości kupili Padniewscy herbu Nowina. Wkrótce też, w okolicach przełomu XVI i XVII wieku przebudowali oni zamek, lub też wznieśli go od początku. Była to rezydencja w stylu włoskiego, późnego renesansu, do której ród Padniewskich przeniósł się ze Smolenia. Niedługo później kolejny właściciel, Jerzy Zbaraski, kontynuował rozbudowę. Budowla często zmieniała właścicieli. Wkrótce panami stali się tu Wiśniowieccy, a potem sławny Stanisław Warszycki, który dokonał kolejnej przebudowy. Pałac, o czterdziestu komnatach, otoczony został fortyfikacjami z sześcioma bastionami. Była to - jak na owe czasy - nowoczesna twierdza. W 1655 r. Szwedzi zdobyli jednak zamek, ale Warszyckiemu udało się wkrótce go odbić. W 1705, podczas wojny północnej, obiekt znów zajęły wojska szwedzkie. W 1731 kupiła go Maria z Wesslów Sobieska, dokonując przebudowy na modłę francuską - w stylu barokowym. Wiek XIX przyniósł kolejną przebudowę, w stylu neorenesansowym oraz ozdobienie fortyfikacji w modnym wówczas stylu romantycznym. W Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej zamek, odebrany ostatnim właścicielom, Arkuszewskim, stał się siedzibą zakładu poprawczego dla młodzieży. Pod koniec istnienia PRL, podczas ślamazarnie posuwającego się remontu, odkryto pozostałości średniowiecznej budowli, stanowiącej prawdopodobnie pierwotny zamek Toporczyków. W czasach nam najbliższych pałac, o który upomnieli się spadkobiercy, stał się obiektem procesów. Pilicki pałac, który – miejmy nadzieję – odzyska dawny blask, wraz z otaczającymi go fortyfikacjami znajduje się w obrębie parku będącego wybitnym przykładem sztuki ogrodniczej. Kryje on w sobie 6-metrową w obwodzie lipę, zwaną lipą królowej Elżbiety (pani na pobliskim zamku w Smoleniu, żony Władysława Jagiełły). Także tutejsze fortyfikacje stanowią jeden z bardziej interesujących obiektów tego typu. Obok znajduje się kopiec, poświęcony powstańcom styczniowym. Rejon zamku jest także miejscem martyrologii - podczas okupacji stacjonujący tu pluton niemieckiej, zmotoryzowanej żandarmerii dokonał pod murami zamku zbrodni, rozstrzeliwując ok. 80 Polaków i ok. 70 Żydów.
Źródło: slaskie.travel
Pałac został wzniesiony na przełomie XVI/XVII w. przez Wojciecha Padniewskiego. W 1610 r. jego budowa została zakończona, a jego kolejnym właścicielem został Jerzy Zbarski, który przebudował pałac na kształt włoskiej willi z arkadowym portykiem.
Następnie pałac przeszedł w ręce Konstantego Wiśniowieckiego, a w 1636 r. Pilicę wraz z pałacem wniosła w wianie Stanisławowi Warszyckiemu, kasztelanowi krakowskiemu, córka Wiśniowieckiego. Około 1650 r. Warszycki otoczył go bastionowymi fortyfikacjami. W 1655 r. wojska szwedzkie zdobyły pałac, jednakże Warszycki szybko odzyskał go zapobiegając jego zniszczeniu.
Kolejnej przebudowy pałacu dokonała w XVIII w. Maria z Wesslów Sobieska. W 1731 r. żona króla Jana III Sobieskiego założyła tu główną rezydencję i okazały dwór. Rozpoczęła również przebudowę dotychczasowego zamku w okazały pałac. Nakazała wzbogacić mury renesansowymi filarami i rzeźbami oraz zleciła wykonać wspaniały taras. Wówczas zniwelowano od strony wschodniej bastiony umożliwiając tym samym założenie ogrodu włoskiego i parku z fontanną. Dobry czas, jakim dla pilickiego majątku okres panowania na nim Marii Sobieskiej skończył się w 1751 r. Wówczas to bowiem przekazała ona go swojemu bratankowi – Teodorowi Wesslowi i opuściła. Niestety ten zadłużył majątek do tego stopnia, że został on rozdzielony na 86 wierzycieli. W 1795 r. wraz z III rozbiorem Polski pałac znalazł się w zaborze pruskim i przypadł pod zarząd Bankowi Berlińskiemu, który w 1802 r. sprzedał Pilicę Teodorze Kownackiej. Później właścicielami zamku byli kolejno: ponownie Bank Berliński, Józefa Skorupkowa i Zefiryn Ratomski. W 1851 r. majątek trafił w ręce Chrystiana Augusta Moesa, który zmodernizował pałac, ratując go od ostatecznej ruiny. W 1874 r. Moesowie odsprzedali pałac Leonowi Epsteinowi, który w 1876 r. obłożył część fortyfikacji wykładzinami z cegły i ozdobił eklektycznymi wieżyczkami oraz odnowił i upiększył zabytkową budowlę. W kolejnych latach zespół pałacowy zmieniał ponownie swoich właścicieli. W czasie wojny stał się ważnym miejscem dla okupanta, który ulokował tu swoje oddziały, przetrzymywał w lochach więźniów i rozstrzeliwał ich zwykle pod murami bastionowymi.
Po wojnie w pałacu mieściły się sale lekcyjne, później swoją siedzibę miało tutaj Towarzystwo Gniazd Sierocych w Krakowie.
W 1989 r. kompleks pałacowy stał się własnością Barbary Piaseckiej-Johnson, która zamierzała szybko zakończyć rekonstrukcję i konserwację obiektu, chcąc tutaj utworzyć swoją rezydencję oraz udostępnioną do zwiedzania galerią malarską. Niestety do realizacji tych planów nigdy nie doszło.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Inne obiekty znajdujące się w:
Jura Krakowsko-Częstochowska (Wyżyna Krakowsko-Częstochowska)
- AdrenaLinaPark w Podlesicach
- Aleja Klonów w Złotym Potoku
- Aleja Lipowa w Choroniu
- Brama Bolechowicka
- Brama Krakowska (Dolina Prądnika)
- Brama Laseckich w Bobolicach
- Brama Twardowskiego w Złotym Potoku
- Czarny Staw w Puszczy Dulowskiej
- Dawne sanatorium w Jaroszowcu
- Dawny hotel "Pod Kazimierzem" w Ojcowie
- Diabla Góra
- Dłubniański Park Krajobrazowy
- Dolina Będkowska
- Dolina Bolechowicka
- Dolina Brzoskwinki
- Dolina Czernki
- Dolina Dłubni
- Dolina Eliaszówki
- Dolina Grzybowska
- Dolina Kamienic
- Dolina Kluczwody
- Dolina Kobylańska
- Dolina Miękini
- Dolina Mnikowska
- Dolina Prądnika
- Dolina Racławki
- Dolina Sąspowska
- Dolina Szklarki
- Dolina Wiercicy
- Dolina Wodącej
- Drewniana dzwonnica w Skale
- Drewniana dzwonnica w Tenczynku
- Drewniana zabudowa uzdrowiskowa w Ojcowie
- Drewniany kościół pw. Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia w Wolbromiu
- Drewniany kościół pw. Nawiedzenia NMP w Paczółtowicach
- Drewniany kościół pw. śś. Mikołaja i Wawrzyńca w Dłużcu
- Drewniany kościół pw. św. Idziego w Zrębicach
- Drewniany kościół pw. św. Wojciecha i Matki Bożej Bolesnej w Modlnicy
- Drewniany kościół pw. Świętej Trójcy w Iwanowicach Włościańskich
- Drewniany spichlerz w Olsztynie
- Dwór w Tomaszowicach
- Dwór z Drogini w Wygiełzowie
- Dworek w Gieble
- Dworek Zygmunta Krasińskiego w Złotym Potoku
- Ekspozycja Przyrodnicza Ojcowskiego Parku Narodowego
- Główne źródło Warty w Kromołowie (Zawiercie)
- Góra Biakło w Olsztynie (Jurajski Mały Giewont)
- Góra Cegielnia
- Góra Janowskiego (516 m n.p.m.)
- Góra Koronna (438 m n.p.m.)
- Góra Ossona w Częstochowie
- Góra Prędziszów
- Góra Pustelnica (399,4 m n.p.m.)
- Góra Słupsko w Skałach Kroczyckich
- Góra Sokola (317 m n.p.m.)
- Góra Zborów (462 m n.p.m.)
- Góry Towarne
- Góry Towarne Duże (343 m n.p.m.)
- Góry Towarne Małe (343 m n.p.m.)
- Gród Birów w Podzamczu
- Grzęda Mirowsko-Bobolicka
- Izba Twórczości Jana Wiewióra w Olsztynie
- Januszkowa Góra
- Jaskinia Ciemna
- Jaskinia Głęboka w Podlesicach
- Jaskinia Grota Niedźwiedzia
- Jaskinia Łokietka
- Jaskinia na Biśniku
- Jaskinia na Łopiankach
- Jaskinia Nietoperzowa
- Jaskinia Ostrężnicka
- Jaskinia Towarna i Jaskinia Dzwonnica
- Jaskinia Wierzchowska Górna
- Jezioro krasowe w Kusiętach
- Jonaszówka
- Kąpielisko w Kroczycach
- Kaplica "Na Wodzie" św. Józefa Robotnika w Ojcowie
- Kaplica cmentarna św. Barbary i św. Wojciecha w Mstowie
- Kaplica pw. św. Barbary w Żurawiu
- Klasztor karmelitów bosych w Czernej
- Klasztor Norbertanek w Imbramowicach
- Kolejowy Park Rozrywki Ogrodzieniec
- Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Minodze
- Kościół pw. śś. Piotra i Pawła w Imbramowicach.
- Kościół pw. św. Katarzyny w Tenczynku
- Kuesta Jurajska
- Lipa "Babka" w Żarkach
- Lokalna Kolej Drezynowa w Regulicach
- Maczuga Herkulesa
- Modrzewiowy kościół pw. św. Marka w Rodakach
- Muzeum Karmelitańskie w Czernej
- Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie
- Muzeum Regionalne im. Zygmunta Krasińskiego w Złotym Potoku
- Ojcowski Park Narodowy
- Okiennik Wielki
- Osada Młynarska "Boroniówka" w Ojcowie
- Ostoja Kroczycka
- Ostoja Złotopotocka
- Pałac Potockich w Krzeszowicach
- Pałac Raczyńskich w Złotym Potoku
- Pałac Vauxhall w Krzeszowicach
- Pałac w Pilicy
- Park Doświadczeń Fizycznych w Podzamczu
- Park Dubie
- Park Etnograficzny Krakowiaków Zachodnich w Wygiełzowie
- Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie
- Park Krajobrazowy Orlich Gniazd
- Park Miniatur w Podzamczu
- Park pałacowy Krasińskich w Złotym Potoku
- Park Zamkowy w Ojcowie
- Platforma widokowa na Wzgórzu Kozubiec w Trzebniowie
- Podziemia dawnego ratusza w Olkuszu
- Przełom Warty w Mstowie
- Przeprośna Górka
- Pstrągarnia Raczyńskich w Złotym Potoku
- Punkt widokowy "Czubatka" na Pustyni Błędowskiej
- Punkt widokowy "Dąbrówka" na Pustyni Błędowskiej
- Punkt widokowy przy Kaczorze w Podzamczu
- Pustelnia Ducha Świętego w Czatachowie
- Puszcza Dulowska
- Restauracja Zamek Bobolice
- Rezerwat przyrody "Dolina Eliaszówki"
- Rezerwat przyrody "Dolina Racławki"
- Rezerwat przyrody "Góra Chełm"
- Rezerwat przyrody "Góra Zborów"
- Rezerwat przyrody "Ostra Góra"
- Rezerwat przyrody "Parkowe"
- Rezerwat przyrody "Pazurek"
- Rezerwat przyrody "Ruskie Góry”
- Rezerwat przyrody "Skała Kmity"
- Rezerwat przyrody "Sokole Góry"
- Rezerwat przyrody "Zielona Góra”
- Rezerwat przyrody Bukowa Kępa
- Rezerwat przyrody Dolina Kluczwody
- Rezerwat przyrody Dolina Mnikowska
- Rezerwat przyrody Dolina Potoku Rudno
- Rezerwat przyrody Dolina Szklarki
- Rezerwat przyrody Góra Stołowa im. Ryszarda Malika
- Rezerwat przyrody Góry Gorzkowskie
- Rezerwat przyrody Kajasówka
- Rezerwat przyrody Kaliszak
- Rezerwat przyrody Ostrężnik
- Rezerwat przyrody Smoleń
- Rezerwat przyrody Wąwóz Bolechowicki
- Rezerwat przyrody Zimny Dół
- Rozlewisko Centurii
- Rudniański Park Krajobrazowy
- Ruiny pałacu Moesów w Wierbce
- Ruiny strażnicy w Ryczowie
- Ruiny zamku Ostrężnik
- Ryczowski rejon skałkowy
- Rynek w Janowie
- Rynek w Olkuszu
- Rynek w Pilicy
- Rynek w Złotym Potoku
- Rzeka Kozi Bród
- Sanktuarium Matki Boskiej Płockiej w Płokach
- Sanktuarium Matki Bożej Leśniowskiej Patronki Rodzin w Leśniowie (Żarki)
- Skała "Miłości" w Mstowie
- Skała Kamień w Przybynowie
- Skała Rzędowa w Bzowie
- Skały Kroczyckie
- Skały Rzędkowickie
- Sokolica w Dolinie Będkowskiej
- Spływ kajakowy Wiercicą
- Stary Pałac Potockich w Krzeszowicach
- Staw "Amerykan” w Złotym Potoku
- Staw "Irydion” w Złotym Potoku
- Staw "Sen Nocy Letniej"
- Staw "Zygmunt” w Złotym Potoku
- Staw Czerwony w Kluczach
- Staw Wroński w Tenczynku
- Staw Zielony w Kluczach
- Stawy "Belnik"
- Stawy wędkarskie w Kluczach
- Stodólska Góra (435 m n.p.m.)
- Sucha woda w Zaborzu
- Święto Pstrąga w Złotym Potoku
- Turniej rycerski o szablę Kacpra Karlińskiego
- Układ urbanistyczny rynku w Krzeszowicach
- Uliczny zdrój wody pitnej w Prądniku Korzkiewskim
- Ulina Park
- Wąwóz Kochanowski w Lesie Zabierzowskim
- Wąwóz Kulenda
- Wąwóz lessowy w Alwerni
- Wąwóz Ostryszni
- Wąwóz Podskalański
- Wąwóz Półrzeczki
- Wąwóz Ruska w Ryczowie
- Wąwozy karniowickie
- Wielki Grochowiec (486 m n.p.m.)
- Wieża obserwacyjna p-poż. w Choroniu
- Wodospad Szum w Dolinie Będkowskiej
- Wtórne źródło św. Jana w Ojcowie
- Wysoka (Rzędkowice)
- Wzgórze Kromołowiec
- Wzgórze św. Piotra
- Zabytkowy układ urbanistyczny w Ogrodzieńcu
- Zachowany układ urbanistyczny Mstowa
- Zalew "Kamieniołom" w Zabierzowie
- Zalew Chechło w Trzebini
- Zalew Dzibice (Kostkowice)
- Zalew Nerka w Wolbromiu
- Zalew Siamoszyce
- Zalew Tasarki w Mstowie
- Zalew w Pilicy
- Zalew w Przyłubsku
- Zalew Wolbromski
- Zamek Bobolice
- Zamek Bydlin
- Zamek Korzkiew
- Zamek Lipowiec
- Zamek Mirów
- Zamek Morsko (Zamek Bąkowiec)
- Zamek Ogrodzieniec
- Zamek Ojców
- Zamek Olsztyn k. Częstochowy
- Zamek Pieskowa Skała
- Zamek Rabsztyn
- Zamek Smoleń
- Zamek Tenczyn
- Zespół klasztorny oo. Bernardynów w Alwerni
- Zespół Pałacowo-Parkowy w Młoszowej
- Złota Góra
- Źródła Czarnej Przemszy w Zawierciu Bzowie
- Źródła Elżbiety w Złotym Potoku
- Źródła w Jaworzniku
- Źródła Zygmunta w Złotym Potoku
- Źródło Aleksandry w Imbramowicach
- Źródło Alicji w Dolinie Będkowskiej
- Źrodło Anny w Domaniewicach
- Źródło Antoniego w Dolinie Kobylańskiej
- Źródło Bażana w Dolinie Racławki
- Źródło Będkówki
- Źródło Czatkowice
- Źródło Dłubni w Jangrocie
- Źródło Elżbiety w Zamłyniu
- Źródło Filipowskiego w Dolinie Sąspowskiej
- Źródło Geografów w Przybysławicach
- Źródło Główne w Krzeszowicach
- Źródło Harcerza w Dolinie Sąspowskiej
- Źródło Hydrografów w Imbramowicach
- Źródło Jerzy w Brzoskwini
- Źródło Jordan w Ściborzycach
- Źródło Jurajskie w Regulicach
- Źródło Maryli
- Źródło Miłości w Ojcowie
- Źródło Miłości w Rodakach
- Źródło Mirosława w Maszkowie
- Źródło nad Orczykiem
- Źródło Pióro w Jerzmanowicach
- Źródło proroka Eliasza (Źródło Miłości) w Czernej
- Źródło proroka Eliasza w Czernej
- Źródło proroka Elizeusza w Czernej
- Źródło Ruskie w Dolinie Sąspowskiej
- Źródło Spełnionych Marzeń
- Źródło spod brzozy
- Źródło spod Graba w Dolinie Sąspowskiej
- Źródło Strusi w Imbramowicach
- Źródło św. Jana w Ojcowie
- Źródło św. Józefa w Czernej
- Źródło Świętej Kingi w Sułkowicach
- Źródło Sztoły
- Źródło w Chechle
- Źródło w Czubrowicach
- Źródło w Dolinie Grzybowskiej
- Źródło w Dolinie Mnikowskiej
- Źródło w Iwanowicach
- Źródło w Prądniku Korzkiewskim
- Źródło w Sąspowie
- Źródło w Żarkach Leśniowie
- Źródło w Zimnym Dole
- Źródło Warty w Kromołowie (Zawiercie)
- Źródło Zdarzeń w Ostrężniku