Mała Synagoga w Sanoku

Mała Synagoga w Sanoku, zwana też Klaus Sadogóra / Sadygierer klojz / Sadogórska lub Dom Modlitwy – synagoga w Sanoku.

Budynek (klaus, klojz) jest zlokalizowany pod adresem ul. Rynek 10, określanym także jako plac Zamkowy 3. Jego elewacja frontowa wychodzi na Rynek, zaś tylna jest położona od ulicy Zamkowej (w przeszłości naprzeciwko nieistniejącej już głównej synagogi).

Synagoga została zbudowana w 1924 roku z inicjatywy chasydów z Sadagóry, zwolenników cadyka Izraela Friedmana. Wejście do niej znajdowało się od strony Rynku głównego oraz od ulicy Zamkowej. Synagoga przetrwała okres II wojny światowej bez zniszczeń. Po zakończeniu wojny jej wnętrze oraz częściowo układ okien, zostały przebudowane z przeznaczeniem na Archiwum Państwowe. Budynek został przekazany na rzecz sanockiego archiwum w 1982 (wówczas mieścił się pod adresem Plac Rewolucji Październikowej 9).

Podjęto prace przygotowawcze celem utworzenia we wnętrzach synagogi muzeum Żydów sanockich. Wsparciu temu projektowi ma służyć wizyta w Sanoku ambasadora Izraela w Polsce we wrześniu 2008 oraz spotkanie z burmistrzem miasta.

Cadykami byli Dawid ben Meir Szapiro (1870-1933, syn Meira Jehudy Szapiro, cadyka z Bukowska, a potem z Dynowa), jego syn Eleazar Szapiro z Dynowa (ur. 1900).

Istnieje prawdopodobieństwo, że w budynku mieściła się jesziwa (rodzaj wyższej szkoły rabinackiej o charakterze talmudycznym). Inne źródło podało, że rozpoczęto budowę szkoły rabinackiej, którą przerwał wybuch II wojny światowej.

Na ścianie synagogi znajduje się tablica pamiątkowa w języku polskim i hebrajskim o treści:

"W tym budynku mieściła się do czasów okupacji synagoga żydowskich mieszkańców Sanoka. Cudem ona ocalała od zdewastowania przez hitlerowskich morderców".
Została odsłonięta 26 sierpnia 1991 roku, a inicjatorami jej umieszczenia byli sanoccy Żydzi mieszkający w Tel Awiw-Jafa, Lea i Szamaj Silbermanowie i Jakub Gurfein.

Do 2012 w pomieszczeniach budynku mieściło się Archiwum państwowe w Sanoku.

Budynek został wpisany do wojewódzkiego (1991) oraz do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka.

Źródło: wikipedia.pl