Zespół pałacowy Schöena w Sosnowcu

Okazały, reprezentacyjny pałac Ernst Schoen wzniósł wzdłuż północnego krańca przędzalni czesankowej, którą wybudował w 1886 r. Autor jego projektu ani też dokładna data budowy nie są znane. Jego bryła zaznaczona jest już na planie Sielca (ówczesnej wsi) z lat 1884–1886, ale budowę ukończono prawdopodobnie dopiero dziesięć lat później.

Neobarokowy pałac usytuowany jest na planie czworoboku z basztami w trzech narożach. Posiada cztery kondygnacje, nakrywa go dach mansardowy, a baszty mają cebulaste hełmy. Elewacja jest bogato ozdobiona sztukaterią, wśród której przeważają liście i owoce dębu z monogramem „S”.

Pierwotnie fasada pałacu znajdowała się od strony kolei. W latach 40. XX w. przeniesiono ją na stronę południową, od strony fabryki, na miejsce wyburzonej okazałej oranżerii.

Układ wnętrz również uległ zmianie. Na parterze znajdowały się pomieszczenia reprezentacyjne: owalna, bogato zdobiona stiukami sień prowadziła do węższego westybulu. Po obu jego stronach mieściły się szatnie damska i męska. Potem wchodziło się do okazałego hallu, będącego rodzajem dziedzińca wewnętrznego. Wznosi się on przez wszystkie kondygnacje i zamknięty jest świetlikiem. Okna wszystkich pięter wychodzą na dziedziniec. Na wprost sieni znajduje się wejście prowadzące niegdyś do 50-osobowej jadalni połączonej z otwartą na taras loggią. Stąd przechodzono do pokoju bilardowego i bufetowego, gdzie w czasie balów podawano przekąski.

Po lewej stronie hallu znajdowała się sala balowa z wystrojem w stylu neorokokowym. Poza różowo-złotą kolorystyką uwagę gości zwracały kilimy z przedstawieniami czterech pór roku. Stąd wchodzono do oranżerii oraz do pokojów dla pań i panów. Pokój dla pań znajdował się po lewej stronie oranżerii i utrzymany był w stylu angielskim. Dziś mieści się tu szatnia, a z pierwotnego wyposażenia zachowały się neogotyckie elementy – kwietnik i ażurowa konstrukcja przy baszcie. Pokój dla panów, naprzeciwko pokoju dla pań, urządzony był w stylu mauretańskim. Sala balowa nie istnieje i obecnie pełni funkcje wystawowe i recepcyjne.

Z hallu reprezentacyjna klatka schodowa prowadzi na pierwsze piętro. Metalowa balustrada z motywami winnej latorośli oraz trzy witraże na półpiętrze są ostatnimi, autentycznymi elementami wyposażenia.

Witraże powstały tuż po zakończeniu budowy, ale twórca ich pozostaje nieznany. Umieszczono je w trzech podłużnych łukowato zamkniętych oknach o wymiarach 3 m x 1,5 m. Skomponowane są według jednej zasady – pełna, siedząca w rozbudowanej arkadzie postać: kobieta z kądzielą, Hermes i kobieta z nożycami strzygąca baranka. Całość otacza bordiura z winnej latorośli, taka sama jak na balustradzie klatki schodowej. Postaci i architektura wywodzą się z form antycznych. Jest to alegoria rodziny Schoenów – właścicieli pałacu i fabryk włókienniczych. Program ideowy, zgodnie z protestanckim etosem, to apoteoza pracy jako źródła bogacenia się.

Pierwsze piętro pałacu mieściło sypialnie, toalety i prywatne pokoje właściciela. Na drugim piętrze, na które wiodą już skromne i wąskie schody, znajdowały się pokoje gościnne, dla służby oraz spiżarnia.

W suterenach mieściły się pomieszczenia gospodarcze, m.in. pralnia parowa.

Pałac należał do najważniejszych centrów życia towarzyskiego Sosnowca. Odbywały się tu nie tylko ekskluzywne bale, ale także koncerty muzyczne i inne imprezy kulturalne.

W 1900 r., w odległości ok. 100 m od większego obiektu, Schoenowie wybudowali drugi, mniejszy pałac. Autorem jego projektu był prawdopodobnie popularny w Zagłębiu architekt Józef Pomian-Pomianowski.

Źródło: peuk.fiiz.pl