Kościół pw. Świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny w Strzelnie

Kościół Świętej Trójcy i Najświętszej Maryi Panny w Strzelnie – trójnawowa bazylika z transeptem i zamkniętym apsydą prezbiterium. Należał do opactwa norbertanek. Budowę kościoła z granitowych kostek rozpoczęto w XII wieku i ukończono dopiero w połowie XIII wieku. W 1216 miała miejsce jego uroczysta konsekracja. W późniejszym czasie kościół zbarokizowano. Od 2018 pomnik historii.

Do prezbiterium przylegają dwie podłużne kaplice. Początkowo były one symetryczne, jednak podczas rozbudowy w XV wieku kaplicę południową (św. Barbary) poszerzono. Stronę wschodnią dawniej zamykały także dwie okrągłe wieże. Fundamenty wieży północnej widoczne są na zewnątrz kościoła. Fasada zachodnia obecny wygląd otrzymała w pierwszej połowie XVIII wieku, podczas kolejnej przebudowy kościoła. Flankowana jest dwoma wieżami zwieńczonymi hełmami. Z okresu baroku pochodzi także boczna kaplica św. Restytuta umieszczona w południowej części kościoła. Nawy przekryte są gotyckimi sklepieniami: gwiaździste nad nawą główną, krzyżowe nad nawami bocznymi i cztery pola sklepienia krzyżowo-żebrowego, wsparte na jednej kolumience, w kaplicy św. Barbary.

Do najcenniejszych i najbardziej znanych zabytków znajdujących się w bazylice należą romańskie kolumny. W sumie jest ich siedem. Przy nawie głównej – 4, w tym dwie pokryte płaskorzeźbami i jedna ornamentem śrubowym, dwie duże w kaplicach przy prezbiterium (jedna jest jeszcze nieodsłonięta) i jedna mała w kaplicy św. Barbary, ozdobiona ornamentem roślinnym.

Kościół posiada także organy 24 głosowe, piszczałkowe o trakturze mechanicznej, wybudowane przez firmę Sauer z Frankfurtu nad Odrą w II połowie XIX w.

Kolumny

Kolumny pokryte płaskorzeźbą figuralną – należą do unikatowych zabytków romańskich. W całej Europie, oprócz kolumn strzeleńskich, zachowały się rzeźbione kolumny tylko w Hiszpanii w Santiago de Compostela (w katedrze św. Jakuba) oraz we Włoszech, w Wenecji (w katedrze św. Marka). Kolumny te są wykonane z piaskowca przywiezionego najprawdopodobniej z Brzeźna – okolice Konina (Wielkopolska). Datowane są one na 2. połowę wieku XII i początek XIII.

Odkrycie
Odkryte zostały podczas prac remontowych prowadzonych w 1946 r. przez Zdzisława Kępińskiego (kolumny zostały obmurowane do kształtu prostokątnych filarów najprawdopodobniej podczas przeróbek w okresie baroku).

Różnice stylistyczne pomiędzy przedstawieniami świadczą, że kolumny wykonywał cały warsztat, a nie jeden twórca. Płaskorzeźby na kolumnach w bazylice Świętej Trójcy podzielone są ornamentem na trzy pasy, w których w polach rozdzielonych arkadkami przedstawiono personifikacje cnót (kolumna po stronie południowej i wschodniej kojarzonej z dobrem) i przywar (kolumna po stronie północnej i zachodniej kojarzonej ze złem i siłami szatana). Południe mówi jak mamy czynić, natomiast północ - czego unikać, aby dążyć do świętości, by po śmierci trafić do nieba, a nie do piekła. Treści zawarte w kolumnach miały wyraźne zadania wychowawcze.

Na każdej z kolumn przedstawiono po 18 statycznych postaci, w trzech kondygnacjach oddzielonych ornamentem roślinnym, czyli po sześć w każdej strefie. Każda z tych rzeźb jest inna, posiada własny atrybut, za pomocą którego oglądający może rozpoznać symboliczne jej znaczenie. Razem jest zatem 36 personifikacji: 18 cnót i 18 przywar. Cnoty wyobrażają tylko postacie kobiece z nimbami nad głową, o dużych dłoniach i wydłużonych twarzach. Przywary uosabiają zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Nie wszystkie postacie można dzisiaj rozszyfrować.

W ostatnich latach odnaleziono we wnętrzu kościoła wiele barwnych polichromii. Niektóre z nich są już odsłonięte, inne czekają na zabiegi konserwatorskie. Odsłonięty jest zachowany fragment nad ołtarzem głównym, na sklepieniu pod wieżą od strony południowej.

Do ciekawych zabytków należą także: tęczowa belka z 1740 r., zespół pięciu konfesjonałów z 1741 ozdobiony malowidłami z życia Jezusa Chrystusa i Maryi Panny (w części górnej) oraz innymi scenami. Dodatkowo sceny opisane są napisami w języku polskim.

Cennym zabytkiem jest też ołtarz św. Krzyża, zdobiony 658 relikwiami.

Źródło: wikipedia.pl