Zespół folwarczny w Świerklańcu
A/443/15 z 14.12.2015
Folwark - nieodłączna część majątku ziemskiego, usytuowana zazwyczaj w bliskim sąsiedztwie pałacu lub dworu mieściła w swoim obrębie domy mieszkalne dla pracowników, biura, magazyny, pralnię, szwalnię, spichlerze, gorzelnię, a największe budynki stanowiły dwie obory i stajnia dla koni pociągowych. Znajdowała się tu również wylęgarnia ptaków, kuźnia oraz budynek mieszkalny dla pracowników sezonowych tzw. ratenburg. Zespół budynków zmienił nieco swój wygląd na przestrzeni lat, niektóre budynki i okalający je mur wyburzono. Dawne spichlerze (magazyny do przechowywania ziarna zbóż) znajdujące się od strony zachodniej zespołu folwarcznego wraz z wieżą-dźwigiem zostały rozebrane na rzecz budowy chłodni i magazynu owoców. Szczęśliwie zachowały się zabytkowe zabudowania stajni i obory.
Dzisiaj folwark kojarzy nam się jedynie ze stosunkowo niedużym kompleksem zabudowań gospodarskich - nierzadko bardzo interesującym pod względem architektonicznym. Jednak folwarki (z niem. Vorwerk) istniejące już od XII w. to rodzaj wielkiego gospodarstwa rolnego lub rolno-hodowlanego nastawionego na produkcję masową, zwłaszcza zboża. Do końca XVIII w. folwarki były podstawą znaczenia gospodarczego i politycznego szlachty. Po 1945 r. Donnersmarckowie stracili cały swój majątek ziemski oraz huty, kopalnie i wszystkie zakłady na tych terenach.
Tablice informacyjne w Parku Świerklanieckim.
Folwarki w większości przejęte zostały przez Państwowe Gospodarstwa Rolne. Folwark w Świerklańcu przejął Instytut Sadownictwa w Skierniewicach podległy wówczas Państwowemu Instytutowi Naukowemu Gospodarstwa Wiejskiego, który w latach 1945-1992 prowadził tutaj działalność jako Sadowniczy Zakład Doświadczalny w Świerklańcu. Zorganizowany od podstaw, prowadził badania nad drzewami i krzewami owocowymi. Do jego zadań należało wyselekcjonowanie najpiękniejszych i najbardziej odpornych na choroby gatunków, przygotowanie i sprzedaż sadzonek oraz przemysłowa produkcja owoców, głównie jabłek.
Historia wielkiego sadownictwa w Świerklańcu skończyła się w 1991 r. gdy ze względów ekonomicznych podjęto decyzję o likwidacji zakładu. W następnych latach, jako że teren ten należał do Skarbu Państwa, pieczę nad nim przejęła utworzona w 1991 r. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa (obecnie Agencja Nieruchomości Rolnych) przejmująca mienie po PGR-ach oraz innych terenach rolniczych stanowiących własność państwa. W tym czasie (1992 r.) powstaje prywatne gospodarstwo sadownicze - firma Agro-Sad Sp. z o.o., które część dawnego folwarku przeznacza na centralny magazyn owoców. W 2013 r. po długich staraniach władze Gminy Świerklaniec otrzymują nieodpłatnie od Agencji Nieruchomości Rolnych oddziału w Opolu część kompleksu dawnego folwarku. Wstępne plany zakładają powstanie tu przedszkola oraz domu opieki społecznej z możliwością prowadzenia rehabilitacji.Źródło:
Tablice informacyjne w Parku Świerklanieckim.
